Solun – grad prebogate istorije (1)

D. V. 10. decembar 2015. 05:00

Solun, drugi grad Grčke i administrativni centar dva severna regiona, nalazi se u vrhu Solunskog zaliva, uz koji se pruža dužinom od 20 km. Zapadno od grada je Solunsko polje, primorska ravnica blizu ušća Vardara u zaliv. S drugih strana grad je okružen brdima planine Hortijatis. Moderan izgled grad duguje najviše katastrofalnom požaru iz 1917. godine, koji je sravnio većinu starih kuća duž lavirinta otomanskih staza, uključujući i celu jevrejsku četvrt, ostavljajući 70.000 ljudi, skoro polovinu tadašnje populacije, bez krova nad glavom. Grad je obnovljen u narednih osam godina po planu koji je pripremljen pod nadzorom francuskog arhitekte i arheologa Ernesta Ebrara, s dugačkim centralnim avenijama paralelnim s morskom obalom, kao i gusto zbijenim poprečnim ulicama, s drvećem koje štiti od sunca. Solun je danas univerzitetski grad, napredna luka, industrijski i kulturni centar.

Solun je grad komplikovane istorije koji su mnogi smatrali svojim: Vizantinci, Mlečani, Turci, Jevreji, Grci, Jermeni. Njihovi tragovi nalaze se svuda. Neki su u međuvremenu postali turistički simboli grada, poput Bele kule, a neki su skriveni između dve zgrade, izgubljeni u slepim ulicama ili trgovima. Grad je osnovan negde oko 315. godine pre nove ere, a osnovao ga je Kasandar, makedonski kralj, i nazvao po svojoj voljenoj ženi Tesaloniki, polusestri Aleksandra Makedonskog.

U jezicima zapadne Evrope grad se najčešće naziva Salonika, kao varijanta skraćenice Saloniki, koju stanovnici upotrebljavaju u svakodnevnom govoru. U južnoslovenskim jezicima preovlađuje naziv Solun, koji je blizak turskoj verziji Selanik. Kad su Rimljani osvojili grad 168. godine p.n.e., Solun je postao glavni grad jedne rimske provincije. Za vreme puta u Makedoniju sveti apostol Pavle propovedao je u mesnoj sinagogi, koja je bila glavna za Jevreje tog rejona, i postavio temelje hrišćanstvu i crkvi. Lokalni rabini su bili nezadovoljni njime, zbog čega su ga proterali iz Soluna u grad Ber. Deobom carstva 379. godine na istočni i zapadni deo grad postaje glavno sedište novoobrazovane provincije Ilirikum. Solun je bio jedan od najvažnijih trgovačkih središta u Vizantiji, naročito tokom vladavine Komnina, a u njemu su rođeni i Ćirilo i Metodije.

Mlečani su 1430. godine kupili grad od Vizantinaca, ali su ga izgubili već 1432. godine, kada su ga osvojile Osmanlije. Veliki broj sefardskih Jevreja uselio se u Solun nakon što su proterani iz Španije 1492. godine. Oni su u ranom 16. veku bili najveća religijska grupa u Solunu, a u 18, 19. i početkom 20. veka i dalje su činili veliki deo stanovništva Soluna. Solun je ostao u Otomanskom carstvu do 1912. godine i balkanskih ratova, nakon čega je pripao Grčkoj. Za vreme Prvog svetskog rata Solun su okupirale engleske i francuske trupe, pretvorivši ga u svoju najvažniju vojnu bazu u jugoistočnoj Evropi. Nedaleko od njega uspostavljen je Solunski front.

Veliki požar koji je potpuno uništio stari grad od drvenih zgrada desio se 1917. godine. Posle rata započela je obnova grada po savremenim načelima. Grad je brzo rastao dvadesetih godina prošlog veka usled doseljavanja mnoštva Grka, izbeglica iz Male Azije. Na početku Drugog svetskog rata u Grčkoj, 22. aprila 1941. godine, Solun su okupirale nemačke trupe i on je ostao u njihovim rukama do 30. oktobra 1944. godine. Grad je 1978. godine pogodio težak zemljotres, koji je napravio najviše štete na starim zaštićenim zgradama. Ti spomenici su sledećih godina obnavljani, a 1988. godine stavljeni su na listu Svetske baštine Uneska. Sve ovo je krunisano 1997, kada je Solun bio evropski grad kulture.

Slični tekstovi