Mali rečnik kompjuterskih termina i izraza (L-V)

Zbunjuje vas nepregledna količina računarskih termina i žargonskih izraza? Broj takvih termina jeste ogroman, ali ovde vam nudimo kratak popis pojmova koje najčešće možete sresti u tekstu i razgovoru o računarima. Budite informisani i u toku – a ne samo nemi posmatrač, dok se drugi oko vas razmeću skraćenicama i nepoznatim terminima.
LAN – skraćeno od Local Area Network. Lokalna mreža nekoliko povezanih računara.
LCD (Liquid Cristal Display) – tehnologija pomoću koje se proizvode tanki monitori bez katodne cevi.
Malware – zajednički naziv za sve vrste zlonamernog softvera, od virusa do špijunskog softvera.
Matična ploča – osnovna i najveća hardverska komponenta u unutrašnjosti računara, na koju se spaja procesor, memorija, grafička i zvučna kartica itd. Platforma koja omogućava zajednički rad svih komponenti računara.
Multimedija – apstraktni naziv za istovremeno korišćenje više medija (slika, zvuk…) u prikazivanju nekog sadržaja. Čestom upotrebom se izlizao do te mere da je danas sasvim normalan termin "multimedijalni zvučnici".
OEM (Original Equipment Manufacturer) – ova skraćenica koristi se za one koji sklapaju računare od tuđih komponenti. Naziv OEM uz neku hardversku ili softersku komponentu znači da ona nije namenjena pojedinačnoj prodaji, već sklapanju s nekom konfiguracijom. Ako je kupite posebno, takva komponenta će obično biti u plastičnoj kesici s minimumom uputstava i dodatnih sadržaja.
Operativni sistem – osnovni (sistemski) softver pomoću kojeg računar funkcioniše, hardverske komponente sarađuju i unutar kojeg se pokreću svi drugi aplikativni programi (sve ostale aplikacije).
Otvoreni kod – naziv za softver koji se može slobodno kopirati s vidljivim izvornim kodom, to jest instrukcijama koje daju uputstva računaru šta treba da radi. Taj kod se zatim može slobodo menjati i distribuirati.
Overclocking – podešavanje brzine, tj. frekvencije rada procesora (glavnog procesora ali, primera radi, i onog na grafičkoj kartici), iznad fabrički predviđene brzine, po sistemu "sam svoj majstor".
Paralelni port – jedan od priključaka za spajanje hardverskih uređaja; uglavnom se koristi za štampače i skenere.
Particija – logički odvojen deo prostora na hard disku, koji se predstavlja kao poseban disk (npr. C:, D:, E: itd.). Primarna particija je ona na kojoj se nalazi operativni sistem – najčešće C:.
Patch – doslovno: "zakrpa"; softver koji se pokreće kako bi se naknadno otklonili nedostaci ili dodale neke nove funkcije nekom programu. Čest primer su sigurnosne zakrpe za Internet Explorer.
PCI (Peripheral Component Interconnect) – najčešće korišćeni kontakti za spajanje komponenti, kao što su zvučne kartice, interni modemi itd., na matičnu ploču.
Piksel – najmanja jedinica slike, tačka, na površini monitora. Broj prikazanih piksela čini rezoluciju.
Procesor – ili CPU je osnovna radna komponenta računara. Spojen s matičnom pločom, procesor izvršava osnovne matematičke operacije bez kojih se računar ne bi zvao računar.
PS/2 – jedan od priključaka za spajanje hardverskih uređaja, uglavnom se koristi za tastature i miševe.
RAM (Random Access Memory) – RAM je radna memorija u koju se privremeno beleže svi trenutni podaci s kojima radite.
Registry – deo Windows-a koji beleži niz podataka o korisnikovim podešavanjima, svom softveru i hardveru koji je instaliran na računaru. Koriste ga na ovaj ili onaj način gotovo sve aplikacije.
Rezolucija – broj piksela koji se u određenom trenutku prikazuju na monitoru. Npr. 1024×768 znači da se prikaz sastoji od 1024 horizontalnih i 768 vertikalnih tačaka.
Serijski port – jedan od priključaka za spajanje hardverskih uređaja. Pomalo je zastareo, koriste ga neki stariji miševi ili eksterni modemi.
Shareware – softver koji je moguće besplatno preuzeti, ali očekuje se da ćete ga nakon određenog probnog roka ili kupiti ili prestati da ga koristite. Može imati i ugrađene mere kojima se to osigurava, kao što je prestanak rada ili isključivanje određenih funkcija.
Softver – računarske instrukcije i podaci koji se beleže na hardveru. Drugim rečima, ako je hardver telo, softver je duša i mozak računara.
Spyware – zlonamerni softver koji iz ovih ili onih razloga prati vašu aktivnost za računarom i prikuplja podatke o njoj, da bi ih kasnije negde prosledio; primera radi, nekom online oglašavaču ili spammer-u.
Trojanski konj – program sa skrivenom zlonamernom funkcijom za koju osoba koja ga je pokrenula nije znala. Mogu biti vrlo štetni, a obično omogućavaju neovlašćen pristup pogođenom računaru.
USB (Universal Serial Bus) – najčešći priključak za spajanje spoljnih uređaja s računarom. Od miševa i tastatura do MP3 player-a, danas se skoro sve spaja preko USB-a.
Virus – najčešće korišćen naziv za zlonamerne destruktivne programe koji se šire računarskim mrežama. Tačnije rečeno, virus je samo onaj zlonamerni program koji se prilepi nekom programu "domaćinu", pa se zatim bez znanja korisnika sam razmnožava. Može biti vrlo štetan, ali i ne mora.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.