Ove su godine Nobelove nagrade dodeljene jubilarni, stoti put. U oblasti hemije, priznanje (i novčani iznos od 10 miliona švedskih kruna) dele trojica naučnika, čiji je rad znatno unapredio farmaceutsku industriju. Polovina nagrade pripada Amerikancu Viljemu Noulsu (William S. Knowles) i Japancu Riojiju Norojiu (Ryoji Noyori), a polovina Amerikancu Beriju Šarplesu (Barry Sharpless). Njihov se rad odnosi na tzv. kiralne molekule, odnosno molekule istih jedinjenja, koji se međusobno odnose kao lik i odraz u ogledalu – potpuno su istog sastava, ali obrnute strukture.
Bez obzira na istovetan sastav, ovakvi molekuli, koji ulaze u sastav lekova, nemaju isto dejstvo na ljudski organizam – dok je jedan molekul koristan, drugi može da bude štetan. U prošlosti je ovakva razlika umela da dovede do katastrofalnih posledica kod novih lekova, koji su povlačeni sa tržišta i iz upotrebe. Postavilo se pitanje: Kako, pri proizvodnji lekova, izdvojiti samo jednu vrstu molekula i, u hemijskoj reakciji, sprečiti sintezu drugog?
Na ovo su pitanje dali odgovor nagrađeni naučnici. Prva dvojica su proizvela kiralne katalizatore u kojima je određeni oblik jedinjenja dobijan procesom hidrogenizacije, a Beri Šarples je nastavio istraživanja, otkrivši način proizvodnje samo jedne vrste molekula procesom oksidacije. Njihov se rad danas koristi u farmaceutskoj industriji, naročito u proizvodnji antibiotika, lekova za srčane bolesnike ili preparata za lečenje Parkinsonove bolesti.
Korisni linkovi:
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.