Marija Crnobori (1918-2014)

Marija Crnobori, jedna od najznačajnijih jugoslovenskih glumica i članica Jugoslovenskog dramskog pozorišta od njegovog osnivanja, preminula je 21. oktobra u 96. godini u svom stanu u Beogradu. Jednom prilikom je izjavila da je „glumac čarobnjak koji od pisanih reči stvara žive ljude“. Ona je bila upravo taj čarobnjak teatra čije su likove Antigone, Fedre, Ifigenije pamtile generacije.

Rodila se u Istri, u malom mestu Banjole kod Pule, 1. oktobra 1918. godine. Njeni glumački počeci bili su u angažmanima u zagrebačkom HNK i Narodnom pozorištu u Rijeci, u kome je vrlo brzo postala prava zvezda scene.

Godine 1947, na poziv Bojana Stupice, sa rediteljem i suprugom Markom Fotezom, prešla je iz Istre u Beograd, u koji donosi svoje glumačke talente, vrhunski profesionalizam i pravu posvećenost radu na izgradnji jednog novog teatra – Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Svoje najvažnije uloge ostvarila je na Velikoj sceni Jugoslovenskog dramskog: Sofoklovu Antigonu, Rasinovu Fedru, Šekspirovu Ledi Magbet („Magbet“) i Reganu („Kralj Lir“), Geteovu Ifigeniju („Ifigenija na Tauridi“). Igrala je u prvoj predstavi Jugoslovenskog dramskog pozorišta, Cankarevom „Kralju Betajnove“ kao Francka; postala je stub-oslonac repertoara ove kuće: naslovne uloge u dramama „Ljubov“ Jarovaja K. Trenjova i „Kandida“ B. Šoa, Sofija Aleksandrovna u Čehovljevom „Ujka Vanji“, Jula u „Peri Segedincu“ Laze Kostića, Katarina Ivanovna u „Braći Karamazovima“ Dostojevskog, kod Krleže Klara u „Ledi“, Jadviga Jasenska u „Na rubu pameti“ i Laura Lembahova u „U agoniji“, Kler u Ženovim „Sluškinjama“, Jokasta u Hristićevim „Čistim rukama“.

Sa suprugom Markom Fotezom učestvovala je i u etabliranju Dubrovačkih ljetnih igara (Ofelija u „Hamletu“ 1952. i Gertruda 1956, Titanija u „Snu letnje noći“, Ida u „Dubrovačkoj trilogiji“ i druge uloge).

Nagrađivana je i odlikovana najvećim priznanjima za posebna ostvarenja i životno delo kao što su Sterijina nagrada (1968), Oktobarska nagrada grada Beograda (1960), Sedmojulska nagrada za životno delo (1974), Dobričin prsten (1992). Godine 2009. svečano joj je dodeljena Povelja Sabora čakavskog pjesništva Žminja, 2013. na Dan državnosti Republike Srbije predsednik države Tomislav Nikolić odlikovao ju je Sretenjskim ordenom trećeg reda.

Objavila je knjigu sećanja „Svijet glume“ (1991) i „Životić“ (2011), zbirku eseja o pozorištu pisanih u periodu od 1952. do 2004. godine.

Datum i mesto sahrane i komemoracije u Jugoslovenskom dramskom pozorištu naknadno će biti objavljeni.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.