Ko se boji danskog filma o masakru u Dvoru na Uni?

Više od dve decenije nakon zločina u Dvoru na Uni, kada je u zgradi osnovne škole, na očigled danskih pripadnika Unprofora, ubijeno devetoro hendikepiranih osoba, do danas niko nije odgovarao, a u Hrvatskoj se prašina podigla nakon što je snimljen film „15 minuta – masakr u Dvoru“ u produkciji Danske.

Film je ovih dana trebalo da bude emitovan na Javnom servisu RTS, ali do toga nije došlo jer su se, kako je saopšteno iz te medijske kuće, danski producenti uplašili za bezbednost svojih hrvatskih kolega, koje su učestvovale u snimanju dokumentarca.

Predsednik Veritasa Savo Štrbac kaže da tema masakra u Dvoru na Uni ne silazi sa naslovnica hrvatskih medija, te da nema televizije koja nije posvetila čitave celovečernje programe ovoj temi, na čelu sa HRT-om.

On kaže i da danski producenti opravdano strahuju za bezbednost svojih kolega.

„Najugroženiji od svih je Saša Kosanović, novinar HRT-a. A njega je upravo HRT ovlastio da se nađe danskoj ekipi pri ruci tokom snimanja filma, da im ustupi potrebne kontakte i slično“, kaže Štrbac, koji smatra da je Kosanoviću život ugrožen.

Zločin u Dvoru na Uni dogodio se 8. avgusta 1995. kada je u zgradi lokalne škole, naočigled 200 naoružanih vojnika danskog bataljona Unprofora, brutalno ubijeno devetoro hendikepiranih civila, nemoćnih lica i psihijatrijskih bolesnika, dok je troje odvedeno u nepoznatom pravcu. Od devet žrtava, osam je bilo srpske, a jedna žrtva hrvatske nacionalnosti.

Hrvati film „15 minuta – masakr u Dvoru“ nazivaju neistinitim i antihrvatskim. Smeta im što se u filmu implicira da je za masakr odgovorna hrvatska vojska i što se kao narator pojavljuje pokojni general Mile Novaković. Posebno ih je iziritiralo saznanje da je u finansiranju filma malim delom učestvovao i Hrvatski audiovizuelni centar (HAVC).

Savo Štrbac kaže da su taj zločin „počinili pripadnici diverzantsko-izviđačke čete 145. brigade hrvatske vojske, kojom je komandovao rođeni Dvoranin Matija Ciprić, iz sela Zamlaća“.

Zagrebački Jutarnji list piše danas da ovaj zločin „postaje poligon za politička prepucavanja“, a uz njega se vezuje sve više kontroverzi.

List podseća da se zgrada u kojoj se zločin dogodio nalazila neposredno uz kamp u kojem su bili smešteni pripadnici danskoga bataljuna Unprofora, no uprkos tome što su bili svedoci ubistava, ne mogu sa sigurnošću da identifikuju vojsku kojoj su počinioci pripadali.

Kako navodi Jutarnji, umesto da danski dokumentarac rasvetli zločin, na kraju je, po svemu sudeći, doneo samo još upitnika, s obzirom na to da su zaključci filma u velikoj koliziji sa zaključcima zvanične istrage, koju godinama o tom zločinu vode nadležne hrvatske institucije, a koji dosad nisu bili poznati.

Naime, kako se navodi, na rasvetljavanju ovog zločina godinama u Hrvatskoj radi specijalna radna grupa Direktorata policije u kojoj se nalaze i kriminalisti Vojne policije i Državng tužilaštva.

Takođe, ta istraga sprovodi se, ili se barem povremeno provodila, i u saradnji sa Specijalnim tužilaštvom za ratne zločine Srbije, a srpski i hrvatski tužioci su još  2012. zajedno ispitivali u Kopenhagenu pripadnike danskoga bataljona, osobe koje su najbliže nečemu što bi se moglo nazvati očevicima zločina.

Premda sadržaj iskaza Danaca do danas nije poznat, prema neslužbenim informacijama, koje je Jutarnjem listu potvrdilo nekoliko međusobno nezavisnih izvora, njihovi iskazi nisu u bitnom delu pomogli rasvetljavanju zločina.

Prema tvrdnjama danskih vojnika, koje su izneli i hrvatskim i srpskim istražiteljima, naoružane osobe od kojih su neke bile u zelenim, a neke u maskirnim uniformama, ušle su u školu i poubijale hendikepirane civile.

Ali, kada je trebalo sa sigurnošću identifikovati oznake koje su vojnici imali, nastali su problemi.

Maskirne uniforme su u tom trenutku imale gotovo sve zaraćene strane i sve vojske, a tih dana u Dvoru na Uni, u razmaku od samo nekoliko kilometara, delovale su njih najmanje tri ili četiri: i Hrvatska vojska, i pripadnici Armije BiH, i pripadnici vojske tzv. SAO Krajine te pripadnici vojske bosanskih Srba.

Danci su, navodi Jutarnji, navodno hrvatskim i srpskim tužiocima pokušali da opišu oznake na uniformama vojnika koji su ušli u školu i najverovatnije počinili zločin.

Pozivajući se na nezvanične informacije, list piše da su Danci te oznake opisali kao nešto nalik na slovo „V“, tamno-crvene boje, koje su vojnici imali zašivene na rukavima maskirnih uniformi.

Istražitelji su čak, radi provere ovih tvrdnji, pokušali da organizuju prepoznavanje amblema svih jedinica vojski koje su se našle na tom području u vreme sukoba, međutim to je nije dalo rezultat.

Nijedan, kako se navodi, od više desetina proveravanih amblema nije odgovarao onome što su Danci prepoznali.

Prema podacima radne grupe hrvatske policije, najverovatnije se radi o pripadnicima jedne kombinovane srpske jedinice, koja se sastojala i od pripadnika delova vojske pobunjenih Srba u Hrvatskoj, odnosno pripadnika vojske tzv. SAO Krajine, zatim pripadnika vojske, odnosno policije Republike Srpske, a u kojoj su se, prema izjavama više svedoka, nalazili i pripadnici Legijinih Crvenih beretki.

Tačnu pripadnost jedinica, a čak i moguću užu zapovednu odgovornost, međutim, gotovo je nemoguće utvrditi, jer se radilo o jednoj vrlo heterogenoj formaciji, navodi Jutarnji.

Prema podacima koje su dali pripadnici danskoga bataljona, zločin se u prostorijama škole dogodio 8. avgusta, između 14.30 i 15 sati. Ko je u to vreme vladao Dvorom na Uni, odnosno delom u kojem je počinjen zločin – glavno je pitanje.

Inače, film „15 minuta – masakr u Dvoru“ prvenstveno se bavi odgovornošću tamošnjega danskog bataljona zaštitnih snaga UN-a, koji je mogao sprečiti zločin u kojem je nastradalo osmoro Srba i jedna Hrvatica.

Ali, Danci nisu reagovali, uz opravdanje da za to nisu imali mandat, isto kao što su tvrdili Holanđani nakon što nisu pokušali da spreče zločin u Srebrenici.

U filmu se pominje i da je tog 8. avgusta u Dvoru na Uni, osim srpske, bila još jedna vojska, ali ne i ko je ubio civile.

(Tanjug)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.