Svetski jezici sličniji nego što se mislilo
Upoređujući dve trećine različitih svetskih jezika, naučnici su zaključili da reči sa istim značenjem zvuče slično čak i kada dva jezika uopšte nisu bliska. Ovo otkriće u suprotnosti je sa starom tezom lingvista koji se bave poreklom i evolucijom svetskih jezika. Oni su, naime, smatrali da među često korišćenim rečima u jezicima sa različitih strana sveta, koji nisu međusobno povezani, nema nikakve sličnosti u glasovima. Na primer, reči „ptica”, „ndege” ili „tori” znače ptica na ruskom, svahiliju i japanskom i uopšte ne zvuče slično.
„Ideja da ne postoji veza između zvuka i značenja reči stara je više od jednog veka. Naučnici često odbacuju ideju da su zvuci povezani sa smislom reči, jer se boje da ih to ne navede na pogrešan trag. Međutim, mislim da je takav pristup površan”, kaže Damijan Blazi, istraživač na Univerzitetu u Cirihu i u nemačkom institutu „Maks Plank”, koji je radio na ovoj studiji.
Nije teško u jednom jeziku naći reči koje zvuče slično i koje imaju slično značenje, ali ne znači da će to biti slučaj i sa drugim jezicima. Ipak, za razliku od svojih prethodnika, ovi istraživači su zahvaljujući kompjuterskim programima i modernim statističkim metodama, mogli da analiziraju reči iz nekoliko hiljada jezika istovremeno. Tim je proučavao po stotinu „osnovnih” reči iz gotovo dve trećine od više od 6.000 svetskih jezika da bi utvrdili da li postoji sličnost u glasovima. Naravno, isključili su sličnosti zbog zajedničkog porekla dva jezika, ili reči koje je jedan jezik preuzeo iz drugog (kao što je engleski pozajmio pojedine reči iz francuskog nakon normanskog osvajanja Engleske, ili turske reči koje su se u srpskom zadržale zbog viševekovne turske vlasti). Na iznenađenje naučnika, ispostavilo se da su sličnosti u glasovima i značenju između reči potpuno nepovezanih jezika mnogo veće nego što su pretpostavljali. Na primer, reč koja znači nos obično ima glas „n”, reč koja označava krug, obično sadrži „r”, dok je mali obično povezan sa „i”. Daleko od toga da su ovi trendovi univerzalni, navode istraživači, ali se pojavljuju iznova i iznova u različitim jezicima. Zbog toga oni zaključuju da pojedine reči nisu samo stvar konvencije, već da su proizašle iz univerzalnih asocijacija koje u ljudima izaziva pojam koji označavaju.
(A. M, Politika)
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.