„Doksat – neimar baroknog Beograda“ Željka Vuka
BEOGRAD – Za ljubitelje istorije Beograda stigla je u knjižare prava poslastica u izdanju „Prosvete“ – knjiga „Doksat – neimar baroknog Beograda“ autora Željka Vuka koja donosi kompletnu priču o Beogradu od pre 300 godina i Nikoli Doksatu de Morezu, komandantu Lorenskih oklopnika, vojnom inženjeru, graditelju beogradsakih baroknih palata i neimaru koji je kalemegdanskoj tvrđavi dao današnji izgled pri kraju 18. veka.
General i inženjer, baron Nikola Doksat de Moreze čovek je koji je osmislio i sproveo rekonstrukciju beogradskih utvrđenja u skladu sa savremenim principima ratne tehnike, zasnovanim na fortifikacijskim propisima barokne epohe Vobanovim sistemom. Pored toga, njegov plan je postavio osnovu za dalji razvoj nove nemačke i već postojeće srpske zajednice Beograda.
Njegova tragiča smrt, pogubljen je na beogradskoj tvrđavi koju je obnovio jer je bio optužen za veleizdaju pošto je kao komandant niške tvrđave predao je Turcima da ne bi izginuo ceo garnizon kojim je komandovao, golicala je radoznalost njegovih savremenika
Doksatova prva biografija je obnavljena 1757. na osnovu novinskih izveštaja, usmenih obaveštenja i nepouzdanih priča…
Ovo interesovanje se nije smanjivalo u potonjim vekovima, jer su brojni istoričari i publicisti nastojali da odgonetnu prave razloge njegovog nesrećnog kraja. U brojnim delima se razmatralo da li je u pitanju bio sticaj nesrećnih okolnosti, ili je Doksat stradao kao žrtva spletki i potrebe Dvorskog ratnog saveta da nađe krivca za neuspehe u ratu protiv Osmanlija 1736. do 1739.
Svakako, smatralo se da su zbog njegovog tragičnog kraja, zasluge i vredne i važne pojedinosti iz njegove službe pale u drugi plan, ili da su čak zaboravljene.
U knjizi, obima 160 strana, autor Željko Vuk prvi put kod nas objavljuje neke manje poznate podatke iz Doksatove prepiske s rodbinom i prijateljima, preuzete iz švajcarskih arhiva i prevedene sa francuskog.
Deo ovih dokumenata poslužili su kao ilustracije u knjizi, a kao posebno štampan je prilog – mapa (70 x 50 cm) sa legendom na nemačkom jeziku za koju je poslužio plan Beograda koji je predat na usvajanje Dvorskom ratnom savetu.
Priča o ovom švajcarskom plemiću uporedo prati izgradnja tvrđave i baroknog Beograda na tlu današnjeg Dorćola i donje varoši, kao i prilike pod kojima građanstvo u novim okolnostima pod habzburškom krunom tražilo svoje mesto pod suncem.
Njegovi poslednji dani opisani su u poslednjoj glavi knjige u obliku novele.
Knjiga Željka Vuka „Doksat – neimar baroknog Beograda“ predstavlja dragocenu sintezu istorije Beograda od 1718. do1739. i njene prepletenosti s ličnošću Nikole Doksata de Moreza, utemeljenu na neobjavljenim izvorima švajcarske provenijencije i pismima nastalih iz Doksatovog pera.
Autor se odlučio za neuobičajen ugao prilaska materiji, u kome je kombinovao istoriografski pristup s romanesknim. Na taj način je čitaocu približio tematiku i učinio opisane događaje i ličnosti živopisnijim, zanimljivijim, ali je sačuvao ozbiljnost koju zahteva pisanje istorijskog dela.
U tom svetlu je završno poglavlje „Poslednja noć gospodina barona“ posebno intrigantno, jer je napisano u formi novele. Ono na uspešan način rekonstruiše atmosferu koja je vladala u Beogradu u vreme koje je prethodilo Doksatovom pogubljenju, pritom nastojeći da pronikne u misaone procese ondašnjih ljudi, koji su i sami pokušavali da odgonetnu razloge zbog kojih će Doksat biti izveden na gubilište“.
Zbog svega navedenog, delo „Doksat – neimar baroknog Beograda“ predstavlja vredan doprinos ovoj epohi srpske, ali i evropske istorije“, napisao je u svojoj recenziji Vladimir Abramović.
(Tanjug)
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.