Sećanje na Marsela Prusta
Na današnji dan, 10. jula 1871. godine, rođen je Marsel Prust, jedan od najvećih francuskih književnika i najkompleksnijih i najzagonetnijih književnih stvaralaca uopšte.
Još od ranog detinjstva, počeo je da boluje od astme, s tim što je u njegovom slučaju ova bolest bila psihosomatske prirode i služila mu pre svega kao valjan izgovor za nerad i način da iznudi pažnju i popustljivost roditelja, naročito majke.
Inače, Prustov odnos prema majci nesumnjivo je veoma značajan biografski element za piščevo književnokritičko stanovište. Književnik je, naime, patio od Edipovog kompleksa, koji je, razume se, pothranjivala i sama majka, koja ga je do kraja života tretirala kao četvorogodišnje dete, neprestano nad njim bdela, čak prevodila Raskina umesto njega; time ga je potpuno onesposobila za život i učinila neverovatnim egocentrikom. Svemu tome doprineo je i otac, koji je neretko iz efemerne strogosti prelazio u krajnje popuštanje (poznata epizoda iz „Kombrea“). Popustljivost svojih roditelja Prust je maksimalno zloupotrebljavao, te je postao vrsta porodičnog tiranina, sadiste, dok je, s druge strane, bio seksualni mazohista.
Nakon majčine smrti („malom Marselu“ tada je bilo 35 godina), povlači se iz društvenog života i osamljuje se u malom stanu u bulevaru Osman, gde od 1910. do 1922. radi na epohalnom „Traganju za izgubljenim vremenom“ i iz kog gotovo uopšte ne izlazi.
Budući da je patio od klaustrofilije, taj stan bio je, po njegovoj želji, hermetički zaptiven, obložen plutom radi sprečavalja buke i sa uvek navučenim šalonima (sam Prust o njemu je pisao kao o kovčegu); pisac je u njemu danju spavao, a noću pisao, i to uvijen u slojeve ćebadi, jer se i zimi i leti tresao od hladnoće.
Čini se, međutim, da je, i pored sve svoje lenosti, ipak postao pre zatočenik svoje vokacije nego bolesti. Nakon majčine smrti, Prust počinje otvoreno da živi i homoseksualnim životom i životom sadomazohiste, pri čemu je simptomatično da i u Prustovom delu homoseksualnost po pravilu ide podruku sa perverzijom, tj. sadomazohizmom.
Stvaralaštvo: zbirka skica i priča „Zadovoljstva i dani“, pastiši, prevodi Raskina, zbirka eseja „Protiv Sent Beva“, nedovršen mladalački autobiografski roman „Žan Santej“ i petotomno „Traganje za izgubljenim vremenom“, roman koji je, kao uostalom i gotovo sva moderna prozna dela 20. veka, lišen fabule u smislu neposrednog aktualnog zbivanja.
Junak, dakle, u ovom delu ne dolazi u sukob sa spoljnim svetom, već je razvoj njegove ličnosti uslovljen subjektivnim unutarnjim doživljajima i nadražajima koji mu konačno otkrivaju i vokaciju.
Zahvaljujući nehotičnim sećanjima na vanvremene trenutke iz svog života, junak dolazi do prosvetljenja, pa i do ovostranog spasenja, shvativši da se mora posvetiti pisanju romana kako bi vratio izgubljeno vreme i svom besplodnom životu dao smisao.
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.