Teška bruka: intelektualci su nam – POLUPISMENI

Zamislite, srpski jezik se ne izučava na studijama novinarstva, scenskih umetnosti ili prava. S druge strane, kako razumeti činjenicu da su svi fakulteti shvatili nužnost da se na njima izučavaju strani jezici, a da poznavanje srpskog jezika, koji je svima osnovni jezik u struci i životu, nije značajno? Trudimo se da savladamo posebno engleski jezik kao da ćemo svi sedeti na dvoru britanske kraljice, kao da nam ni poznavanje drugih svetskih jezika nije važno za našu kulturu i ekonomiju, kaže za „Politiku” predsednik Odbora za standardizaciju srpskog jezika Sreto Tanasić.

On s pravom skreće pažnju da naši visokoobrazovani ljudi nemaju dovoljno znanja srpskog jezika, a da tokom celog radnog veka obavljaju poslove na istom tom jeziku.

– Odbor je često ukazivao na loš status srpskog jezika u Srbiji, o čemu, između ostalog, svedoče i slabo poznavanje srpskog standardnog jezika, službenog jezika u republici, slaba funkcionalna pismenost, niska svest o njegovom značaju u svim vidovima života. Jezička kultura je slaba i kod većine fakultetski obrazovanih ljudi. Razlog tome je činjenica da fakultetsko obrazovanje ljudi kod nas danas ne podrazumeva i obavezu da čovek sa takvim obrazovanjem mora dobro da vlada srpskim standardnim jezikom i da zna da ga koristi u svojoj struci, ali i u društvu uopšte. Objektivno gledano, takvo stanje je i logično sa ovakvim statusom srpskog jezika u našem obrazovanju, s malim brojem časova u osnovnoj školi i još manjim u srednjoj, a bez izučavanja srpskog jezika na univerzitetu. Porazna je činjenica da srpski jezik nije obavezan predmet čak ni na stranim filologijama, gde se obrazuju budući nastavnici i prevodioci, da sasvim izostaje na drugim nastavničkim fakultetima – kao jezik obrazovanja. Naravno, ne izučava se ni na nenastavničkim fakultetima, gde je kao jezik struke neminovan – ističe Tanasić, koji se zalaže za uvođenje srpskog jezika na sve fakultete.

Prema njegovim rečima, o srpskom jeziku često ne znaju ništa ili znaju vrlo malo oni koji donose važne odluke u vezi sa srpskim jezikom. Otuda i posledica: država je donosila pogrešne odluke i time činila teško popravljive štete, nasuprot činjenici da je Odbor preporučivao drugačije. Kao što svi Srbi misle da o fudbalu znaju bolje od stručnjaka, izgleda da naša državna administracija misli da o srpskom jeziku zna sve, i više od struke.

Sreto Tanasić: „O srpskom jeziku često ne znaju ništa ili znaju vrlo malo oni koji donose važne odluke u vezi sa srpskim jezikom. Otuda i posledica: država je donosila pogrešne odluke i time činila teško popravljive štete, nasuprot činjenici da je Odbor preporučivao drugačije”

– U uređenim državama jezička politika je važan elemenat ukupne nacionalne politike, to je bitno identitetsko pitanje. Ona se utvrđuje i sprovodi u saradnji između države i struke. Jezičku politiku osmišljava struka u saradnji sa državom, a jezičku politiku sprovodi država u saradnji sa strukom. Ako jedna od ovih strana ne radi svoj posao, ako nema takve saradnje, nemamo uspešnu jezičku politiku, a posledice su velike. Onda država u različitim situacijama donosi odluke koje često nisu primerene i koje mogu biti manje ili više štetne po nacionalne interese. Da nemamo utvrđenu jezičku politiku, vidljivo je gde god i kud god pogledamo. Kakav nam je jezik administracije, jezik većine sredstava informisanja, jezik javnog i političkog života, ili status srpskog jezika u svetskim slavističkim centrima, kakav je status ćirilice? Sve u svemu – zapuštenost i nebriga, što ne vidimo u drugim evropskim državama. Ka osmišljenijem i nacionalno odgovornijem vođenju jezičke politike vodio bi već poodavno urađen predlog izmena Zakona o jeziku i pismu u Ministarstvu kulture i informisanja, koji bi pomogao da se bolje uredi status srpskog jezika i ćirilice u službenoj upotrebi – napominje.

Naime, tvrdi Tanasić, za tridesetak godina, od početka potresa na prostorima bivše države Jugoslavije, o srpskom jeziku i pismu nije vođena odgovarajuća briga, a ni u vreme srpskohrvatskog jezičkog zajedništva poslednjih decenija nije bilo bolje.

Ističe da se posle raspada bivše Jugoslavije u Srbiji, i kod Srba uopšte, čuva mnogo šta iz prošlosti što je na štetu srpskih nacionalnih interesa i kulture, a ako je nešto bilo dobro, toga se odričemo.

– Imam utisak da u tome imamo snažnu „podršku”, da ne kažem – pritiske, i sa strane. To se može reći za naš odnos prema nacionalnom jeziku i pismu. Samo takva podrška sa strane i(li) od nekoga u državi, i niska svest visoke državne administracije, mogu biti razlog što izmene Zakona o jeziku i pismu ni posle više od godinu dana nisu došle u Skupštinu na usvajanje – precizira predsednik Odbora za standardizaciju srpskog jezika.

Odbor je osnovan posle raspada bivše države Jugoslavije i srpskohrvatskog jezičkog zajedništva u njene četiri istojezične republike. Osnovale su ga institucije sa srpskog jezičkog prostora odgovorne za proučavanje i brigu o srpskom jeziku i pismu: tri akademije nauka i umetnosti i svi državni fakulteti na kojima se studira srpski jezik u Srbiji, Crnoj Gori i Republici Srpskoj, te Matica srpska, Institut za srpski jezik SANU i Srpska književna zadruga. Cilj Odbora je okupljanje stručnjaka i naučnih institucija radi izučavanja srpskog jezika koje bi vodilo osavremenjavanju književnojezičke norme, te jezičko planiranje koje bi vodilo jezičkoj politici primerenoj situaciji nastaloj posle raspada bivše države Jugoslavije. Odbor za standardizaciju srpskog jezika zalaže se da srpski jezik kao nacionalni jezik dobije u našoj državi, kao i na celokupnom srpskom govornom području, status kakav imaju nacionalni jezici u drugim evropskim državama, te da se ćirilica, nepravedno i bespotrebno potisnuta, vrati na srpske nacionalne i jezičke prostore.

(Aleksandar Apostolovski, „Politika“)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.