Lepa a kobna

Danju vrela, noću hladna, peskovita, bela od kalcijuma, crvenkasta od gvožđa, ravna, valovita ili stenovita, pustinja je prostrano i za mnoga živa bića i biljke vrlo negostoljubivo područje u kome retko pada kiša i gde je voda prava retkost i istinsko bogatstvo.

Gotovo 50 miliona kvadratnih kilometara prekriveno je pustinjama. Kao rezultat specifičnih klimatskih i ambijentalnih uslova, većina pustinja prostire se između 15. i 40. stepena geografske širine, a ima ih od Argentine do Kanade, od Mediterana do južne Afrike. Nalaze se čak u 53 zemlje. Na nastanak pustinja utiče klima, blizina velikih planinskih masiva koji ne dozvoljavaju pristup kišnim oblacima, daljina mora, prisustvo ili odsustvo površinske vode i količina sunčane radijacije.

Nisu sve pustinje uvek bile to što su sada. Takav je slučaj i sa Saharom, koja je nekad bila plodna. Pre tri miliona godina afrička jezera su se isušila a vegetacija se izmenila. Onda su se, usled velikih i čestih kiša pre 12.000 godina, jezera ponovo napunila vodom i duž Belog i Plavog Nila formirala su se močvarna područja. Tako je bilo sve do pre 8.000 godina, kada su kiše prestale da padaju, zemlja se isušila i zrno po zrno peska počelo da formira pustinju. Međutim, za njen nastanak nisu odgovorne samo klimatske promene već i povećanje broja grla stoke i pašnjaka, što je osiromašilo zemlju i dovelo do isušivanja površinskih voda. Proces isušivanja tla, stvaranja i širenja pustinjskih oblasti ne prestaje 3.000 godina. Industrijska era ga je samo ubrzala, a kako stručnjaci UNCCD-a tvrde, u poslednjih 50 godina, usled sve većeg siromaštva, ovaj fenomen poprimio je katastrofalne razmere.

Svake godine biva spaljeno 120.000 kvadratnih kilometara plodnog zemljišta koje može da proizvede 20 tona pšenice. Rezultat su 42 milijarde dolara štete i pogoršani uslovi života za 650 miliona ljudi. Zbog toga je još 1992. godine u Rio de Žaneiru 175 zemalja potpisalo Konvenciju o borbi protiv širenja pustinja i neplodnog zemljišta. Stručnjaci, međutim, nisu optimisti i upozoravaju na to da društvo mora da preduzme nešto, i to što pre, kako bi se na Zemlji uspostavila poremećena ravnoteža i racionalno korišćenje prirodnih resursa. U protivnom, moglo bi se dogoditi da i plodna područja uskoro postanu pustinje.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.