Na današnji dan 29. mart

Na današnji dan 29. marta 1945. godine SSSR je zvanično priznao jugoslovensku vladu Josipa Broza Tita, koju su prethodno priznale Velika Britanija i SAD.

1461 – U najkrvavijoj bici Rata dveju ruža u Engleskoj, oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije Jork (York) porazilo je kod Toutona, blizu Jorka snage od oko 40.000 vojnika dinastije Lankaster (Lancaster), osiguravši time engleski presto Edvardu IV (Edward).

1772 – Umro je švedski filozof i prirodnjak Emanuel Svedenborg (Swedenborg), autor mističko – teozofskog učenja o prirodi. Posle njegove smrti pojavila su se „Društva svedenborgista“, iz kojih je nastala Crkva Novog Jerusalima.

1809 – Švedski kralj Gustav IV (Gustaf) prisiljen je da abdicira posle više poraza švedskih trupa u ratu s Danskom.

1848 – Počeo je trogodišnji rat Danske s Pruskom u kojem su Danci pretrpeli poraz i izgubili veliki deo teritorije na jugu poluostrva Jitland.

1849 – Velika Britanija je na osnovu sporazuma s maharadžom od Lahorea anektirala Pendžab i pripojila ga Indiji.

1864 – Grčka je povratila suverenitet nad ostrvima u Jonskom moru, koja su bila pod kolonijalnom upravom Velike Britanije.

1867 – Velika Britanija je od Kvebeka, Ontarija, Nove Škotske i Nju Branzvika formirala dominion Kanadu, u koji su 1878. uključene ostale britanske teritorije severne Amerike izuzev Njufaundlenda. Vestminsterskim statutom Kanada je 1931. postala nezavisna država britanskog Komonvelta, a konačne granice je dobila 1949. priključenjem Njufaundlenda.

1891 – Umro je francuski slikar Žorž Sera (Georges Seurat) osnivač i glavni predstavnik pokreta poentilizam (divizionizam). Nedeljno popodne na ostrvu Grand Žat je prva slika koju je Sera u potpunosti radio tehnikom poentilizam. Ova slika se često smatra njegovim manifestom slikarstva.

1901 – U Australiji su održani prvi federalni izbori. U prvom australijskom parlamentu najviše mesta dobila je Laburistička partija.

1912 – Engleski polarni istraživač Robert Falkon Skot (Falcon Scott) umro je od zime i gladi pri povratku s Južnog pola, gde je stigao 13. januara 1912, četiri sedmice posle Norvežanina Rualda Amundsena (Roald). Spasilačka ekipa je pronašla smrznuta tela članova njegove ekspedicije nadomak jedne od stanica za snabdevanje na Antarktiku, kao i njegov dnevnik u kojem je opisao agoniju svojih pratilaca.

1946 – Novim ustavom, Zlatna Obala, sadašnja Gana, postala je prva britanska kolonija u Africi s afričkom većinom u parlamentu, ali je na punu nezavisnost čekala još 14 godina.

1956 – U Novom Sadu su osnovane Jugoslovenske pozorišne igre, „Sterijino pozorje“, povodom 150 godina rođenja i stogodišnjice smrti srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića.

1967 – Porinuta je prva francuska nuklearna podmornica.

1972 – Bolivija je proterala 119 članova sovjetske ambasade u La Pazu, optuživši Moskvu da finansira levičarske pobunjenike.

1974 – Američki veštački satelit „Mariner 10“ snimio je prve fotografije Merkura.

1982 – Umro je nemački kompozitor Karl Orf (Carl Orff), autor scenske kantate „Karmina Burana“. Napisao je knjigu „Muziku za decu“, namenjenu obrazovanju, kreirao specijalne, jednostavne dečje instrumente koji se nazivaju Orfov instrumentarijum.

1990 – Premijer Australije Bob Houk (Hawke) dobio je izbore, postavši prvi laburista koji je četiri puta uzastopno osvojio položaj šefa vlade.

1997 – Bežeći pred nasiljem koje je zahvatilo zemlju tokom krvavih nemira, više od 50 izbeglica iz Albanije utopilo se kada je njihov brod potonuo nakon sudara s italijanskim ratnim brodom u južnom Jadranu, u blizini italijanske obale.

2002 – U Moskvi je predstavljen projekat prvog u svetu kosmičkog aparata „S-21“ koji je namenjen kosmičkom turizmu.

2003 – Svetska zdravstvena organizacija je saopštila da je Karlo (Carlo) Urbani, lekar koji je prvi identifikovao ozbiljni akutni respiratorni sindrom (SARS) umro od iste bolesti.

2004 – Na svečanoj ceremoniji u Beloj kući Severnoatlantskoj alijansi (NATO) zvanično je pristupilo sedam istočnoevropskih država: Bugarska, Estonija, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka i Slovenija, čime je broj članica NATO povećan na 26.

2006 – Nigerijske vlasti uhapsile su bivšeg liberijskog predsednika Čarlsa Tejlora (Charles Taylor) i izručile ga Međunarodnom sudu u Hagu, pred kojim je optužen za ratne zločine tokom građanskog rata u Sijera Leoneu i Liberiji od 1991. do 2001. godine u kome je poginulo 120.000 ljudi.

2009 – U Crnoj Gori su održani parlamentarni izbori na kojima je pobedila koalicija DPS-SDP-Bošnjačka stranka i Hrvatska građanska inicijativa i obezbedila većinu u Parlamentu (48 poslanika).

2013 – Sud BiH osudio je Veselina Vlahovića Batka, poznatog kao Monstrum sa Grbavice, na 45 godina zatvora za zločine počinjene u Sarajevu 1992. godine nad Bošnjacima i Hrvatima u naseljima Grbavica, Vrace i Kovačići. Proglašen je krivim za ubistvo 30 osoba, silovanje većeg broja žena, premlaćivanje, maltretiranje i pljačkanje građana nesrpske nacionalnosti. Vlahović je isporučen pravosudnim organima BIH u martu 2010, nakon što je uhapšen u Španiji.

2017 – Britanska premijerka Tereza Mej (Theresa May) uputila je pismo predsedniku Evropskog saveta Donaldu Tusku kojim je pokrenula istupanje Velike Britanije iz EU, posle 44 godina članstva.

2019 – Preminula je Anjes (Agnes) Varda, francuska rediteljka i jedna od pionirki Novog talasa, čiji su autentični filmovi inspirisali nove generacije reditelja. Poznata je i po filmovima „La Pointe Courte“ (1954), „Cléo from 5 to 7“ (1961), „Vagabond“ (1984), „Jacquot de Nantes“ (1991), „The Gleaners and I“ (2000), „Faces Places“ (2018).

2019 – Ustavni sud BiH osporio je Zakon o 9. januaru kao Danu Republike Srpske. Zvaničnici i lideri političkih partija iz Republike Srpske ocenili su politički motivisanom odluku Ustavnog suda BiH i istakli da će RS nastaviti da obeležava 9. januar kao Dan Republike.

(Beta)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.