Kada je poslednji čas za lečenje dijalizom?
Kako bubrezi gube mogućnost uspešne funkcije, tečnost, minerali i otpadne materije koji se obično izbacuju iz organizma preko urina – počinju da se nakupljaju u krvi.
Kada ti problemi dostignu kritičnu tačku, višak tečnosti i toksini moraju da se uklone pomoću metoda za zamenu bubrežne funkcije. Mnogi pacijenti moraju da počnu lečenje dijalizom kada je bubrežna funkcija 8 do 12 procenata od normalne, iako to varira od bolesnika do bolesnika.
Pored stepena bubrežne insuficijencije koji se određuje laboratorijskim analizama (serumski kreatinin, klirens kreatinina, odnosno jačina glomerulske filtracije), na odluku o započinjanju lečenja dijalizom utiču i ukupno zdravlje pacijenta, uhranjenost, simptomi bolesti, stanje funkcije srca, kvalitet života, lične sklonosti i drugi faktori.
U principu, sa primenom dijalize treba započeti znatno pre razvoja komplikacije usled trajnog oštećenja bubrega (terminalne bubrežne insuficijencije) koje su opasne po život bolesnika.
Šta je sve potrebno za započinjanje lečenja dijalizom?
Kada je u pitanju hemodijaliza, pripreme treba da se obave barem nekoliko meseci pre nego što ona postane potrebna. Naročito je potrebna procedura formiranja „vaskularnog pristupa“, koji omogućava pristup cirkulaciji krvi bolesnika. Vaskularni pristup omogućava uzimanje krvi iz tela bolesnika, njeno prečišćavanje u mašini za dijalizu i vraćanje u telo bolesnika. Postoje tri glavna tipa vaskularnog pristupa: primarna arteriovenska (AV) fistula, sintetički AV graft i centralni venski kateter.
Pristup treba da se napravi pre početka hemodijalize zbog vremena potrebnog za njegovo “sazrevanje”. Konsultacije o pristupu treba početi još i ranije, jer mora da se izbegne povređivanje krvnih sudova koji će za njega biti upotrebljeni. Intravenske infuzije ili često vađenje krvi iz ruke koja će se koristiti za pravljenje vaskularnog pristupa može da ošteti vene, što kasnije čini nemogućim da se one upotrebe za vaskularni pristup.
Pristup se obično pravi na ruci koja nije dominantna; desnoruka osoba će pristup imati na levoj ruci. Pre formiranja vaskularnog pristupa potrebno je uraditi pregled krvnih sudova ruku doplerom sa ciljem izbora najboljeg mesta za formiranje vaskularnog pristupa. Hirurška intervencija se izvodi u lokalnoj anesteziji. Bez obzira na položaj ili način na koji je napravljen, vaskularni pristup se nalazi ispod kože.
Primarna AV fistula obično se pravi nekoliko meseci pre nego što će biti upotrebljena za dijalizu. To je vreme koje je potrebno za širenje vena i promenu strukture njenog zida koja omogućava ponavljane ubode sa fistulnom iglom u cilju pristupa cirkulaciji bolesnika. Sintetički graft se može koristiti već par nedelja posle formiranja.
Za vreme dijalize u pristup se uvode dve igle. Kroz jednu iglu krv ističe iz tela, prolazi kroz uređaj za dijalizu i vraća se u telo kroz drugu iglu. Centralni venski kateter, koji se obično postavlja u vene vrata, koristi se uglavnom kao privremeni pristup, a kod retkih bolesnika koji nemaju mogućnost formiranja fistule ili grafta mogu se koristiti i kao trajni pristup. Kateteri imaju najveći rizik od infekcije i najlošiju funkciju u poređenju sa drugim vrstama vaskularnog pristupa.
(Prof. dr Rajko Hrvačević, internista-nefrolog, Poliklinika „InterTim“)
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.