Otvorena izložba „Molijer, naš savremenik“ u Beogradu

BEOGRAD – Izložba „Molijer, naš savremenik“ uz prateću publikaciju, povodom 400 godina od rođenja jednog od najvećih komediografa svetske književnosti, otvorena je danas u Univerzitetskoj biblioteci Svetozar Marković” u Beogradu.

Događaj je imao multimedijalni karakter, odnosno izložba nije bila postavka u pravom smislu te reči, već je održano predavanje o liku i delu francuskog dramskog pisca Molijera (1622-1673), najpoznatijeg po slavnim dramama i komedijama u stihu – “Mizantrop”, “Tartif”, “Tvrdica”, “Don Žuan”, i drugi.

Urednica programa, autorka izložbe i navedene publikacije je Vuka Jeremić, bibliotekarka savetnica u Univerzitetskoj biblioteci, koja je istakla da je aktuelnost Molijerovih pozorišnih komada i dalje veoma snažna, da sve generacije pronalaze u tim delima nešto blisko za sebe.

U vidu predavanja i predstavljanja opusa velikog komediografa, izložbu su otvorili – profesor dr. Jovan Popov i docent dr Željka Janković sa Filološkog fakulteta.

Autorka izložbe i publikacije Vuka Jeremić je podsetila da su u projektima Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković” imali zastupljene mnoge velikane svetske književnosti, ali manje u formi dramske literature.

Tako su ranije prezentovali dela Volfganga Getea, Aleksandra S. Puškina koji su se oprobali u mnogim formama i žanrovima, ili zajedničko predstavljanje Vilijama Šekspira i Miguela Servantesa.

Žan Batist Poklen -Molijer bio je francuski komediograf, književnik, glumac, direktor Kraljevskog pozorišta u Parizu (1960), jedan od najznačajnijih dramskih pisaca ikada uz Vilijama Šekspira.

Pisao je pod pseudonimom Molijer, stvarao dela u vremenu klasicizma i smatra se jednim od najvećih književnika tog doba.

U glavnom holu u vitrinama kao i u samom ulazu u Biblioteku, izložena su mnoga Molijerova dela na u originalu na francuskom jeziku i u prevodu na srpski, a takođe monografije i periodika sa tumačenjima njegovog stvaralaštva kroz teoriju književnosti.

Izložbu knjiga prati spomenuta ilustrovana publikacija, 18. po redu u ediciji “Klasici svetske književnosti”, koja sadrži i prilog “Trajna i univerzalna aktuelnost Molijerovog pozorišta” docenta dr Željke Janković.

Ona se pozvala na tezu teoretičara Slobodana A. Jovanovića sa čime je i započela svoj tekst, gde on smatra da “postoje dva Molijera”, što je zabeleženo davne 1953. godine.

Jovanović je tada zapisao svoj stav nakon gledanja čuvenog komada “Mizantrop” u Narodnom pozorištu u Beogradu, gde je primetio da je Molijer jedna stvaralačka ličnost sa tim najuspešnijim delom, ozbiljnim komadom, i sasvim je drugi autor sa komičnim naslovima kao “Skapenove đavolije”.

„Ta dela su dva lica Molijera, dva njegova vida, i jedni bez drugih oni ne postoje“, smatrao je Jovanović pre skoro 70 godina, izučavajući opus velikog francuskog dramatičara.

Na 15 panela raspoređenih u glavnom holu, predstavljene su ključne tačke Molijerove lične i stvaralačke biografije, koji se nalaze i u samoj publikaciji, mnoge teorijske knjige o njegovom radu.

Željka Janković je istakla načelo Molijera u njegovom radu da je pravilo dopadanja uvek vrhovno pravilo, te je njemu biolo najvažnije da se dodvori publici, odnosno da zabavi auditorijum, i da pozorišne sale uvek budu pune.

Poglavlja u publikaciji prate čitav razvojni put Molijera i nazivi dovoljno govore o sadržaju – “Molijerovi poetički principi”, “Detinjstvo i rana mladost”, “Okretanje pozorištu”, “Kaljenje pozorišnog zanata”, c”Povratak u Pariz”, “Početak uspona”, “Polemički period”, “Poslednjijh pet godina”, “Legendarna smrt na sceni”. Upisane su i priče o nastajanju njegovih najznačajnijih dramskih dela – “Tartif” (1664), “Don Žuan” (1665), “Mizantrop” (1666), “Tvrdica” (1668).

Pravim imenom Žan-Batist Poklen, rođen je u Parizu, po poreklu je trebalo da bude dekorater na dvoru, a po školovanju da radi u pravosuđu. Ipak, vođen neodoljivom strašću prema teatru i tim daskama koje su za njega zaista život značile, odrekao se sigurnog života i sa prijateljima osnovao pozorišnu družinu „Slavno pozorište“ sa kojom je čitavih 12 godina izučavao pozorišni zanat po francuskoj provinciji, da bi se vratio u Pariz.

Prvo se, kao i Šekspir, bavio glumom, da bi tokom kratkog, burnog i plodnog života, postao kompletan pozorišni umetnik: glumac, organizator i režiser, odgovoran upravnik pozorišta i vrhunski dramski pisac, jedan od najvećih komediografa svih vremena.

Stekao je naklonost Luja Četrnaestog koji ga je štitio do kraja života, ali čak ni tako moćna zaštita nije sprečila progon Molijera od strane onih koje je izvrgavao ruglu u svojim komedijama – pre svega crkvu u “Tartifu” i delimično “Don Žuana”.

Zbog ismevanja religiozne hipokrizije nazivali su ga da je bezbožnik i trovač duša, a iz verskih krugova se tražilo da zbog ta dva komada bude spaljen zajedno sa svojim delima.

Zamerio se lekarima i advokatima prikazujući njihovo neznanje i gramzivost.

Profesor Jovan Popov je rekao da galski francuski duh stalno progovara iz Molijerovih dela, jer je on živeo u dramatičnom prelaznom periodu – barok/klasicizam.

“Mnoge kulture su imale svog Molijera, tako smo i mi Jovana Steriju Popovića, koji je pisao komedije u duhu francuskog kolege”, napomenuo je profesor Popov, i upravo je Sterija komadom “Kir Janja” bio direktrno inspirisan delom “Tvrdica” od Molijera.

Takođe, Jovan Popov smatra da su i mnogi književnici, ali ne dramski pisci, imali u Molijeru pomalo nadahnuće, kao francuski autor Stendal (Meri-Anri Bel) i ruski klasik – Fjodor Mihajlovič Dostojevski.

Profesor je podsetio i na poznati francuski film “Kralj pleše” (2000) Žerara Korbijoa, koji pripoveda upravo o odnosu Kralja Luja XIV (Benoa Mažimel) i Molijera (Čeki Kario).

Drama “Mizantrop” je proteklih decenija igrana na domaćim scenama, u režijama Dejana Mijača (JDP, 1996), Egona Savina (Narodno pozorište, 2012), Ive Milošević (Srpsko narodno pozorište, Novi Sad, 2014). Njegove komedije mogu se podeliti u nekoliko grupa, a jednu od njih čine komedije u kojima se kritički promatra društvo i tipovi pojedinih značaja, gde spada “Mizantrop”.

Molijerov opus sastoji se od mnogih dela među kojima su farse, dvorski baleti i klasične komedije.

Neke od njegovih najvećih drama su često igrane u Srbiji – “Don Žuan” (JDP, nedavno na sceni “Teatrijum” u Beogradu, 2021), “Tartif” (JDP, NP Sombor), “Učene žene”, “Uobraženi bolesnik” (JDP). Poznati su mu i komadi: “Leteći lekar”, “Vetropir”, “Ljubavne razmirice”, “Kamena gozba”, “Žorž Danden”, “Smešne precioze”, “Građanin plemić”, “Škola za žene”.

Molijer je bio veoma produktivan, napisao je 33 dramska dela, a umro je prerano, sa svega 50 godina, i to na pozornici dok je glumio glavnog junaka u komediji “Uobraženi bolesnik”.

Ali ni smrt mu nije donela mir, jer po verskim kanonima tog vremena kao glumac nije mogao biti regularno sahranjen, nego samo kao bezimen, na periferiji groblja i tokom noći.

(Tanjug)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.