Prva štampana knjiga u Beogradu u Konaku knjiginje Ljubice

BEOGRAD – Prva knjiga otisnuta u Beogradu „Beogradsko jevađelje“ dostupna je od danas posetiocima Konaka knjeginje Ljubice, a istoričar i kustos Vladimir Tomić kaže za Tanjug da je najznačajnija hrišćanska bogoslužbena knjiga, u kojoj su ispričani život, učenja i dela Isusa Hrista, kao i njegovo stradanje i vaskrsenje, igrom slučaja posvećena Sulejmanu II Veličanstvenom.

Štampanje prve knjige otisnute u Beogradu, „Beogradskog četvorojevanđelja“, dovršeno je, prema navodima iz same knjige, 4. avgusta 1552. godine.

„Beogradsko jevađelje“ je štampano na papiru, u folio formatu, krupnim ćiriličnim slovima na srpskoslovenskom književnom jeziku.

Ukoričeno je u kožni povez s metalnim kopčama, a korice su urađene u zlatotisku.

Prema rečima Vladimira Tomića, kada je štampana prva knjiga u Beogradu, sredinom XVI veka, grad se već više od tri decenije nalazio u sastavu Osmanskog carstva, pod vladavinom sultana Sulejmana II Veličanstvenog, koji je Beograd osvojio 29. avgusta 1521.

„U ovom periodu turske vladavine, Beograd postaje jedan od najprometnijih gradova evropskog dela Osmanskog carstva u kome se preplitalo nekoliko glavnih kopnenih i rečnih puteva. Pored domaćih Srba, doseljenika iz Bosne i Hercegovine, Dubrovčana, Turaka, Grka, Jevreja, Jermena i Mađara, koji su tada, pored Osmanlija, sačinjavali njegovo stalno stanovništvo, u Beograd su sa svojom robom dolazili i Arapi, Persijanci, Tatari, kao i mnogi drugi trgovci sa istoka. Grad je naglo menjao svoj izgled, dobijajući odlike naselja orijentalnog tipa“, kazao je Tomić.

Dodaje da je tek 1831. godine štampana prva knjiga u Beogradu nakon „Beogradskog četvorojevađelja“ za vreme vladavine Kneza Miloša.

Kako kaže, u vreme štampanja knjige Osmansko carstvo je najača sila na svetu koje se prostiralo od srednje Evrope do Indijskog okeana na tri kontinenta.

„Dakle, reč je o carstvu koje je želelo da pokori celu Evropu. U Beogradu su planirali napad na Beč. Dogodilo se da u muslimanko-islamskom cartvu u Beogradu bude štampana hrišćanska bogoslužbena knjiga, a da u sve to bude uključen rimokatolik, dubrovčanin Trojan Gundulić. Veoma jednostavna priča za Beograd 1552. godine. Naravno takva knjiga nije mogla da bude štampana u Beogradu, a da ne bude posvećena sultanu“, kaže Tomić.

„Beogradsko četvorojevađelje“ je počeo da štampa knez Radiša Dmitrović koji je osnovao prvu beogradsku štampariju.

Tomić naglašava da istorija ne zna mnogo o Dmitroviću osim da je poreklom bio iz Hercegovine i da je hteo iza sebe da ostavi zadužbinu.

„Za razliku od ostalih Knezova koji su iza sebe ostavljali crkve i manastire, Dmitrović je želeo da odštampa bogoslužbenu knjigu. U sred štampanja „Beogradskog četvorojevanđelja“ Dmitrović je preminuo i njegov posao je preuzeo Trojan Gundulić, berberin tog doba, koji je između ostalog bio i hirurg. Bio je Dubrovčanin u Beogradu što je veoma očekivano za Beograd u 16. veku. Dubrovčani su imali svoju koloniju koja se nalazila u današnjoj Dubrovačkoj ulici koja se često nazivala i Hrišćanskom čaršijom. Dubrovčani su bili najznačajniji trgovci tog vremena, a jedan od tih trgovaca bio je Trojan Gundulić koji je štampanjem Jevanđelja želeo da zaradi novac“, kazao je Tomić.

Kustos izložbe naglašava da je štamparija u Beogradu gde je štampano jevađelje bila prva svetovna štamparija u Srbiji.

„Do tog momenta knjige su štampane u Rujnu, Gračanici, Mileševi i Mrkšinoj crkvi Pored njih, osnovane su i dve štamparije u gradovima, u svetovnim sredinama, u Beogradu 1552. godine i Skadru 1563. godine“, kazao je Tomić.

(Tanjug)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.