Utopija utopljena?

Vek koji se upravo završio, nije bio ni izdaleka „povoljan“ po utopističke ideje i vizije savršenog društva. Prvi put se pojam „utopija“ pojavio 1516. godine u istoimenom delu ser Tomasa Mora koje je opisivalo jednu naprednu, pravednu i sasvim drugačije organizovanu ljudsku zajednicu smeštenu na imaginarnom ostrvu Utopija. Dvadeseti vek je doneo sve osim ostvarenja ovakvih vizija – fašizam, nacizam, svetske ratove i oruđa za masovno uništenje, komunizam, fundamentalističke pokrete i razne druge oblike totalitarnih režima. Ipak, ideje o savršenom društvu, oslobođenom destruktivnosti i nepravde, nastavljaju da inspirišu, stvarajući nove političke teorije, ekonomske programe i ekološki-orijentisane pokrete.

Na početku novog milenijuma je svima jasno da je utopija nemoguća, neizvodiva, deo ljudske potrebe za prevazilaženjem ograničenja fizičkog postojanja. Ali je i jasno da će utopijske ideje i nadalje imati značajno mesto, inspirišući političare, ekonomiste, naučnike i aktiviste. Zato je i Gradska biblioteka Njujorka priredila izložbu pod naslovom Utopija: Potraga za idealnim društvom u Zapadnom svetu.

Izložba ima i svoje online-izdanje, svojevrsno putovanje kroz istorijat utopijskih ideja i tragova koje su one ostavile u filozofiji, umetnosti, ali i realnom životu. Jedan od segmenata izložbe nosi naziv Cyber-Utopianism i bavi se zanimljivom idejom o Internetu kao novom prostoru ostvarenja ovakvih zamisli. Utopija nije moguća u stvarnom svetu, ali da li je moguće kreirati svojevrsno elektronsko ili „cyber“ društvo na utopijskim temeljima?

Kada već govorimo o utopijskim idejama i Internetu, zanimljivo bi bilo pomenuti sajt Jon-a Will-a, 45-godišnjeg računovođe iz Baltimora koji je na svojoj adresi objavio poduži filozofski rad na temu idealnog društva, ali i ogroman broj linkova ka lokacijama koje su direktno ili indirektno povezane sa ovom temom. Tu su pobrojani sajtovi sa utopijskim i futurističkim temama, sajtovi raznih organizacija koje se bave pitanjima boljeg i humanijeg društva i uređenja, kao i lokacije na kojima se nalaze besplatne online-knjige na ovu temu.

Postoje i pokušaji stvarnog realizovanja utopističkih ideja, doduše na „mikro“ nivou – u pitanju se male zajednice i komune. Global Ecovillage Network je organizacija koja se bavi ovakvim modelima života i organizovanja, a na njenom sajtu se nalaze linkovi ka prezentacijama mnogih ovakvih zajednica.

I na kraju jedna zanimljivost: 31. oktobra 2000. godine je Papa Jovan Pavle II zvanično proglasio Tomasa Mora, začetnika utopističkih ideja, svecem-zaštitinikom političara.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.