Simptome raka prostate nije lako prepoznati – na ove znake obavezno reagujte

Prostata je organ odnosno žlezda kod muškaraca koja se nalazi na bazi ili vratu mokraćne bešike.

Prostata okružuje početni dio uretre. Uretra je cev koja odvodi mokraću iz mokraćne bešike ka spoljašnjosti kroz izlaz na glavi penisa. Jedna od funkcija prostate je kontrola mokrenja koja se odvija direktnim pritiskom na gornji deo uretre koji prostata okružuje. Glavna funkcija prostate je proizvodnja nekih od materija koje se nalaze u normalnom semenu kao što su minerali i šećer. Seme je tečnost koja prenosi spermu kako bi se omogućila  reprodukcija. Čovek može, međutim, jako dobro da funkcioniše i bez svoje prostate.

Kod mlađih muškaraca normalna prostata je veličine oraha (<30g). Tokom normalnog starenja, međutim, žlezda obično raste i postaje velika. Ovo hormonski uslovljeno i sa starenjem povezano povećanje prostate naziva se benigna hiperplazija prostate (BHP) i nije povezana s rakom prostate.

Šta je karcinom ili rak prostate?

Rak prostate je zloćudni (maligni) tumor koji potiče od ćelija prostate. Uopšteno, tumor prostate najčešće raste polako i dugi niz godina ostaje ograničen na žlezdu. Tokom tog vremena, tumor stvara malo ili nimalo simptoma i/ili spoljašnjih znakova (abnormalnosti ustanovljene fizikalnim pregledom). Međutim, svi karcinomi prostate ne ponašaju se isto. Neki agresivni tipovi raka prostate rastu i šire se brže od drugih i mogu uzrokovati značajno skraćivanje očekivanog trajanja života kod muškaraca. Mera agresivnosti raka prostate je „Gleason score“, koji se izračunava na osnovu patološke analize biopsijom uzetih uzoraka tkiva prostate. Analizu vrši patolog uz pomoć mikroskopa. Kako rak prostate u svom rastu napreduje, povećava se mogućnost njegovog širenja van prostate u okolna tkiva (lokalno širenje). Osim toga, rak  se može širiti i u udaljene organe i organske sisteme što se zove metastaziranje ili stvaranje presadnica. Najčešća mesta metastaza raka prostate su kosti, pluća i jetra. Simptomi i znakovi raka prostate zapravo su više povezani sa širenjem bolesti u udaljene organe, nego s lokalizovanom bolesti u samoj prostati.

Zašto je rak prostate važan?

Ova vrsta kancera nalazi se na prvom ili drugom mestu po učestalosti u odnosu na sve maligne tumore kod muškaraca posle pedesete godine života. Nakon 50. godine života incidencija naglo raste, a pik pojavnosti je starost od 70 do 74 godine.

Procenjuje se da je životni rizik od smrti od raka prostate 2,8 % što znači da će rak prostate značajno uticati na živote ljudi koji su danas živi. Ovakve procene dali su Amerikanci. Tokom godina, međutim, stopa smrtnosti od ove bolesti je pokazala stalan pad, a trenutno, više od 2 miliona ljudi u SAD-u još uvek živi s dijagnozom raka prostate.

Iako se oko ranog otkrivanja raka prostate u svetu još uvek vode brojne polemike, mnogi stručnjaci u ovom području preporučuju uvođenje i kontinuirano provođenje biranog ili „screening“ programa za rak prostate kod svih muškaraca starijih od 40 godina.

Koji su uzroci raka prostate?

Tačan  uzrok raka prostate nije poznat. Smatra se da nije u vezi s benignom hiperplazijom prostate (BHP). Rizični faktori za karcinom prostate su poodmakla starost, genetika (nasledna sklonost), hormonalni uticaji, kao i faktori iz okoline kao što toksini, hemikalije i industrijski proizvodi. Nesumnjivo je da se rizik za razvoj raka prostate povećava s godinama. Dakle, rak prostate pre 40. godine vrlo retko se beleži u svetu, dok je kod muškaraca starijih od 80 godina vrlo čest. Neke studije su pokazale da čak 50 do 80% muškaraca starijih od 80 godina može imati rak prostate. Činjenica je da se oko 80% slučajeva raka prostate dijagnostifikuje kod  muškaraca starijih od 65 godina.

Genetska predispozicija, kao što je spomenuto, igra važnu ulogu u riziku u razvoju raka prostate. Rak prostate kod više članovi porodice može povećati rizik koji je i dva do tri puta veći od rizika za ljude bez porodične istorije bolesti. Ranije doba dijagnoze (<60 godina) u prvom stupnju rodbinskih odnosa (otac ili brat), takođe, barem dvostruko povećava rizik od razvoja bolesti u krvnih srodnika.

Testosteron, muški polni hormon koji stvaraju testisi, direktno podstiče rast i normalnih ćelija tkiva prostate i ćelija raka prostate. Važna implikacija te činjenice jeste da medicinski postupci za smanjenje nivoa testosterona mogu biti, i najčešće jesu, efikasni u inhibiciji rasta raka prostate. Ima dokaza i da polno prenosive infekcije predstavljaju faktor rizika za razvoj raka prostate. Muškarci s istorijom polno prenosivih bolesti imaju 1,4 puta veću verovatnoću za razvoj raka prostate u poređenju s muškarcima bez ove istorije.

Iako su još uvek nedovoljno dokazani, ekološki faktori, kao što su pušenje i ishrana bogata zasićenim mastima čini se da povećavaju rizik od raka prostate. Takođe, prema nekim procenama, debljina dovodi do povećanog rizika za nastanak većih i agresivnih tipova raka prostate što rezultira lošijim ishodom lečenja. Razne štetne materije i toksini iz okoline ili iz industrijskih izvora takođe mogu povećati razvoj raka prostate, ali ovaj rizični faktor još nije jasno definisan. Geografski položaj, čini se, da takođe igra ulogu u razvoju raka prostate. Kod muškaraca koji žive u skandinavskim i severnoameričkim zemljama rizik od raka prostate je veći u poređenju s onima koji žive u azijskim zemljama.

Ne postoji dokazana povezanost između učestalosti seksualnih odnosa i rizika za razvoj raka prostate.

Koji su simptomi i znaci raka prostate?

U ranim fazama rak prostate često ne  izaziva nikakve simptome tokom mnogo godina. Često se kao prva nenormalnost pojavi:

• povišena vrijednost PSA u krvi
• ili tvrda kvržica u prostati tokom tzv. digitorektalnog pregleda.

Prostata se anatomski nalazi neposredno ispred rektuma pa uvlačenje prsta u završno crevo i pipanje prostate kroz ćelijski zid creva daje odgovor koliko je prostata velika, kakve je strukture i konzistencije, postoji li razlika između desnog i levog režnja i kakva je granica između tih režnjeva.

Retko, kod uznapredovale bolesti, rak može da pritiska na mokraćnu cev. Kao rezultat toga, protok mokraće se smanjuje i mokrenje postaje teže. Pacijenti takođe mogu da osete peckanje kod mokrenja ili krv u mokraći. Daljim rastom raka može doći do potpune blokade protoka mokraće što rezultira boli i proširenjem mokraćne bešike. Ovi simptomi sami po sebi, međutim, ne potvrđuju prisutnost raka prostate. Većina ovih simptoma može se pojaviti u muškaraca s nemalignim (benignim) povećanjem prostate (najčešći oblik povećanja prostate). Međutim, pojava ovih simptoma zahteva evaluaciju od strane lekara.

U kasnijim fazama rak prostate se može širiti lokalno u okolno tkivo ili limfne čvorove u blizini, odnosno u limfne čvorove karlice, prenosi Ordinacija.vecernji.hr.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.