Naučnici iz Srbije otkrivaju misterije od kosmičkog značaja

Magazin Američke Geofizičke Unije EOS je objavio pregled naučnog rada srpskih naučnika koji je od strane editora izabran kao jedan od najznačajnijih radova objavljen u poslednje vreme.

Pregled je objavljen u jednom od vodećih naučnih časopisa iz oblasti geonauka – Geophysical Research Letters. Reč je o rezultatu istraživanja naučnika Instituta za fiziku Univerziteta u Beogradu (dr Aleksandra Nina i dr Vladimir Srećković), Prirodnomatematičkog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu (dr Saša Simić) i Astronomske opservatorije u Beogradu (dr Luka Č. Popović).

U radu je prikazano ispitivanje kratkotrajnih reakcija niske jonosfere na upade visokoenergijskog zračenja gama bljeska koje do sada nisu bile detaljno ispitane.

Gama bljeskovi su fenomeni sa najvećom energijom u svemiru, nastali kao proizvod eksplozija u dalekim galaksijama koje emituju ogromne količine energije u vidu gama zraka. Ovo zračenje se prostire i kroz naš Sunčev sistem a potencijalna šteta od njega navodi naučnike na važno pitanje: Kako gama zraci interaguju sa Zemljinom atmosferom?

U ovom radu naučnici iz Srbije su koristili statističku analizu da ispitaju osobine jonosfere tokom uticaja gama bljeskova koji prilikom prolaska kroz atmosferu jonizuju gas i samim tim povećavaju gustinu elektrona i jona. Ovaj porast gustina utiče na strukturu jonosfere i prostiranje radio talasa kroz nju tako da jonosferske promene mogu biti detektovane merenjem jačina radio signala koji se prostiru ka visokoj atmosferi i nakon refleksije vraćaju na površinu Zemlje.

Naučnici su u publikovanom istraživanju analizirali periode tokom 54 gama bljeska detektovana teleskopom na Nasinom satelitu Swift i na osnovu ispitvanja razlike u onosu na konstantne male jonosferske varijacije identifikovali periode inteziviranja jonizacije niske jonosfere menifestovane pojačanjem jačina primnjenih signala.

Vremena i lokacije poremećaja su odredili pomoću radio signala vrlo niskih i niskih frekvencija emitovanih iz Nemačke, Velike Britanije, Italije, Islanda, Australije i SAD i registrovanih u Srbiji prijemnikom radio signala lociranim na Institutu za fiziku u Beogradu. Pomenuti predajnici i beogradski prijemnik su deo mreža velikog broja perdajnika i prijemnika radio signala lociranih širom sveta koji se koriste za posmatranje i dijagnostiku niske jonosfere.

Ovakva postavka i dobra vremenska rezolucija primljenih signala omogućava detekcije brojnih uticaja na atmosferu kao što su na primer uticaji sa Sunca. Tim koji je radio na istraživanju je detektovao kratkotrajne reakcije u niskoj jonosferi koje ne dovode do intenzivnih dugotrajnih poremećaja i dobijenim rezultatima potvrdio postojanje razmatranih kratkotrajnih reakcija niske jonosfere kao i pogodnost pomenutog metoda za detekciju gama bljeskova.

Reakcije jonosfere su zabeležene neposredno nakon detekcije gama bljeskova na satelitu i sa zakašnjenjem od 60-90 sekundi. Različita vremena inteziviranja signala u odnosu na satelitsku detekciju su ukazala na mogućnost postojanja sekundarnih procesa koji uzrokuju jonizaciju u niskoj jonosferi što u budućnosti otvara mogućnost detekcije gama bljekova tehnikom baziranom na njihovom indukovanju.

Predstojeća istraživanja u kojima i naučnici iz Srbije planiraju da daju svoj doprinos će pomoći u nadogradnji ovih zaključaka i poboljšati detekciju gama bljeskova što je od suštinskog značaja za širenje naučnih saznanja o našem Sunčevom sistemu, prenose beogradski mediji.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.