LOFAR – u potrazi za životom u vasioni

Čak 44 radioteleskopa postavljena po Evropi ujediniće se u jedan jedini. To je LOFAR, panevropsko niskofrekventno polje radioteleskopa. Dvadesetak takvih teleskopa već je sagrađeno. Kad se polje završi, objediniće se u veliki "tanjir" koji će biti sposoban da "sluša" svemir kako to dosad nije bilo moguće. Ni 50 godina nakon osnivanja instituta SETI (SETI), koji je projektovao Frenk Drejk, slični radioteleskopi još nisu prepoznali signal iz vanzemaljskog inteligentnog izvora. LOFAR za to ima znatno veće izglede. LOFAR će s institutom SETI deliti podatke, a zahvaljujući računaru, astronomi će moći istovremeno da pretražuju i slušaju više lokacija na nebu.
Potraga za vanzemaljskim inteligentnim životom, naravno, nije glavni zadatak ovog velikog projekta. Radioteleskopima se pretražuje svemir u frekvencijama van vidljivog područja, koje dopunjuje poznatu kartu svemira i poznate objekte prikazuje reljefnije nego u nekoj drugoj frekvenciji. To se posebno odnosi na objekte koji ispuštaju snažno zračenje, drugačije nevidljivo, kao što su radiomlazevi, svemirsko zračenje, međugalaktički vodonik i mnoštvo drugih fenomena. Panevropsko niskofrekventno radioteleskopsko polje LOFAR predstavljeno je na godišnjem skupu Kraljevskog nacionalnog astronomskog društva u Glazgovu novim snimcima izvora radiozračenja iz područja 3C61.1, na kojima se veoma dobro vidi bitna razlika u odnosu na prethodne snimke.
Kada polje bude završeno, ono će se prostirati preko Velike Britanije, Francuske i Švedske do Poljske i Ukrajine od zapada prema istoku, i na jug do Italije. Centar mu je tri kilometra severno od mesta Ekslo u Holandiji, iz kojeg se pet krakova radioantenskog polja blago spiralno šire sa sve ređe postavljenim antenskim poljima. Između centra antenskog polja i najudaljenije tačke na pojedinom kraju biće i više od 1.000 kilometara vazdušne linije. Svaka tačka tog velikog radioteleskopa trebalo bi da doprinese ukupnoj površini "kontinentalnog tanjira". Osnovne jedinice ovog radioteleskopa su 10.000 jednostavnih dipolnih antena koje su položene na tlo.
Prava snaga tog polja osetiće se kada se podaci sa svih strana objedine u IBM-ovom superračunaru Blue Gene/P u "sliku" koja je razumljiva radioastronomima. Što duži budu kraci u tom polju, to će moći da se uhvate niže frekvencije. Projektovano je "slušanje" talasnih dužina od 1,3 metra pa sve do talasne dužine od 30 metara (10-240 MHz). Gradnja i objedinjavanje ovih radioteleskopa počela je još 2006. godine.

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.