Azil za kitove i delfine
Izumiranje životinjskih i biljnih vrsta je proces koji je oduvek postojao – najčešći uzrok su bile značajne klimatske promene, koje su za pojedine vrste bile fatalne. Poslednjih godina se vrlo često i govori i piše o jednoj drugom uzroku izumiranja – čovekovom dejstvu na okruženje u kome se nalazi.
Poslednji vek, karakterističan po naglom napretku, industrijalizaciji i ubrzanom eksploatisanju prirodnih resursa, je doveo do iskorenjivanja pojedinih vrsta u vrlo kratkom vremenskom roku. Zato su i jedna od tekovina modernog doba zaštićeni nacionalni parkovi, koji predstavljaju utočište za vrste koje nestaju. Ogromni „zoološki vrtovi“ su oblasti u kojima je zabranjen lov, eksploatacija resursa, nekontrolisana izgradnja, regioni koji za cilj imaju očuvanje okruženja baš onakvog kakvo jeste.
Nacionalni parkovi i rezervati su, do sada, osnivani samo na kopnu – vodena staništa su bila, uglavnom, nezaštićena, a i podaci o nestajanju vrsta u morima i okeanima nisu mogli da budu tako precizni, kao oni koji se odnose na kopno. Svest o uništavanju vodenih vrsta je okupila stručnjake sa 14 univerziteta i međunarodnih naučnih institucija, koji su pokušali da rekonstruišu sliku okeana u prošlosti i uporede je sa sadašnjim stanjem.
Nezahvalan i vrlo težak posao je okupio istoričare, paleontologe, antropologe, biologe i arheologe, koji su, na osnovu istorijskih dokumenata i svedočanstava, ali i arheoloških ostataka, pokušali da stvore sliku o tome koje su to vrste naseljavale mora i priobalje. Na osnovu grubih procena, vode u blizini obala su prosto vrvele od života, i bile bogate ogromnim zajednicima velikih riba i morskih stvorenja. Vrste koje su danas ugrožene, ili koje mogu retko da se sretnu blizu obala, su kitovi, ajkule, bakalari, kornjače, foke, morski slonovi, bakalari, školjke…
Što se tiče riba i sisara, najvažniji uzrok masovnog istrebljenja jeste preterano i nekontolisano ribarenje, ali su vrlo bitni i zagađenje i klimatske promene uslovljenje njime. Stvorena je vrlo gruba slika o bogatstvu života u priobalnim zonama i meri u kojoj je on uništen ili „proteran“ u oblasti gde čovekovo prisustvo nije tako veliko, ili ga uopšte i nema.
Ovakva istraživanja će doprineti boljem shvatanju uticaja čoveka na život u vodi, kao i formiranje strategija za očuvanje onoga što je preostalo i ponovno vraćanje brojnosti pojedinim, malim zajednicama riba i sisara. U vreme kada je međunarodni tim naučnika predstavljao rezultate svojih istraživanja, stigla je i vest o prvom međunarodnom morskom azilu za kitove i delfine. Posle 10 godina borbe za prihvatanje ovakve ideje, Francuska, Italija i Monako su, u Ligurskom moru, na površini 2 puta većoj od Švajcarske, uspele da formiraju utočište za ugrožene morske sisare.
U ovom delu mora, koje obuhvata i nacionalne i međunardne vode, postoji poseban režim ponašanja za turiste i ribolovce, a oko 45.000 sisara koji ovde žive neprekidno nadgledaju naučnici i borci za zaštitu životinja. Slična bitka se vodi i u Velikoj Britaniji, gde društva za zaštitu kitova i delfina upozoravaju da su, u ovim vodama, te vrste pred potpunim istrebljenjem.
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.