In memoriam: Fred Hojl

U 86. godini, 20. avgusta ove godine, preminuo je jedan od najvećih savremenih astronoma i matematičara, Britanac Ser Fred Hojl (Fred Hoyle). Termin „Veliki prasak“, ime za opšteprihvaćenu teoriju o nastanku kosmosa, je smislio upravo on, mada nije bio pobornik ovakve hipoteze.

Nasuprot „Velikom prasku“, zastupao je mišljenje da svemir nema početak, već nove galaksije nastaju, dok stare nestaju. Teorija „stabilnog stanja“, koja tvrdi da se u univerzumu poštuje princip ravnoteže i stabilnosti, danas nema previše poklonika, naročito posle najnovijih saznanja o dalekim galaksijama i kosmičkim fenomenima.

U svojim istraživanjima i razmišljanjima, Fred Hojl je odbacio i Darvinovu teoriju evolucije, zastupajući učenje o „panspermiji“, tvrdeći da život ili materija iz koje on nastaje, putuju svemirom, nošeni kometama i česticama međuzvezdane prašine. U maniru naučne-fantastike, profesor Hojl je verovao da se u nastanak života na Zemlji umešala superiorna vanzemaljska civilizacija, koja je rukovodila procesom „sejanja“ i daljeg razvoja.

Sledeći svoje, veoma često kontraverzne zamisli i teorije, Fred Hojl se bavio i pisanjem naučno-fantastične literature. U jednom od svojih romana, „The Black Cloud“ („Crni oblak“, objavljen 1957. godine), opisuje inteligentni oblak kosmičke prašine, koji upija solarnu energiju, ne bi li uništio život na Zemlji, odnosno izazvao ledeno doba.

Rođen 1915. godine u trgovačkoj porodici, Fred Hojl je odmalena pokazivao interesovanje za astronomiju i provodio noći pored svog amaterskog teleskopa. Studirao je matematiku na Kembridžu, gde je i diplomirao, a zatim i postao predavač 1939. godine. U toku Drugog svetskog rata je obavljao istraživanja za britansku mornaricu, radeći na razvoju radara. Posle rata, vraća se profesorskom pozivu i nastavlja da predaje matematiku na Kembridžu.

Godine 1948. je postavio matematičke osnove teorije „stabilnog stanja“, koja se u velikoj meri oslanjala na Ajnštajnovu teoriju relativnosti. Član Kraljevskog društva je postao 1957. godine, godinu dana pošto se preselio u SAD, gde je postao član tima kompleksa observatorija „Hale“, koji danas nosi ime „Mount Wilson and Palomar observatories“. U saradnji sa tamošnjim saradnicima je formirao i teoriju o nastanku zvezda.

Između 1967. i 1973. godine je bio direktor Instituta za astronomiju, koji je i sam osnovao u okviru Univerziteta u Kembridžu. Titulu „ser“ je dobio 1972. godine. Među njegovim popularno pisanim naučnim radovima se izdvajaju knjige: „The Nature of the Universe“ (1951), „Astronomy and Cosmology“ (1975) i „The Origin of the Universe and the Origin of Religion“ (1993). Pored naučno-fantastičnih novela, pisao je i drame, a 1986. godine je objavio i autobiografiju pod nazivom „The Small World of Fred Hoyle“.

Korisni linkovi: