Palata u kojoj je proglašeno ujedinjenje, Terazije 34
BEOGRAD – Zdanje na Terazijama broj 34, koje sada slovi za Kuću kuture, bilo je pozornica proglašenja ujedinjenja i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine.
Palata, poznata dugo i kao Krsmanovićeva kuća, sagređena je krajem 19. veka, 1885. godine.
Njena ulična fasada u kasičnom je stilu, ali je fasada s dvorišne strane bogato dekorisana, a dvorište s polukružnim stepenicama moguće je videti iz prolaza koji povezuje Terazije sa Balkanskom ulicom.
Zdanje je nastalo prema projektu čuvenog arhitekte Jovana Ilkića, a građeno je za trgovca Marka O. Markovica.
Kuću su 1898. godine kupila braća Krsmanović, a trgovac Aleksa Krsmanović ostavio je državi kao zadužbinu.
Od 1918. do 1922. u njoj je boravio regent Aleksandar I Karađorđević, koji je tu bio dok su se izvodili radovi na kraljevskom dvoru oštećenom u bombardovanju i koji je kao regent vladao umesto bolesnog kralja Petra.
Kuća je tako postala zvanična kraljevska rezidencija, te je bila i pozornica istorijskog događaja – proglašenja ujedinjenja Srba, Hrvata i Slovenaca 1. decembra 1918.
Regent se kasnije iselio, a palata je preuređena u čuveni restoran „Kleridž“.
Vlasnici restorana su suteren i baštu izdavali u zakup, a u maju 1930. je u jednoj sali otvoren bioskop „Adrija“.
Reklamiran kao elitni prestonički bioskop, na otvaranju je premijerno ponudio film „Kroz buru i oganj“, koji opisuje stradanje i junaštvo naroda u Prvom svetskom ratu i koji je zatim prikazivan bez prekida 33 dana.
Bioskop je potrajao godinu dana, da bi se potom iselio, a 1935. predlagano je da se zdanje zaštiti kao spomenik kulture.
Od 1934. godine do Drugog svetskog rata u ovom zdanju bio je smešten Savez sokola Kraljevine Jugoslavije. Sokol je bila organizacija čiji koja je prmovisala moralno i fizicko vaspitanje jugoslovenskih državljana, a starešina Sokolskog saveza bio je naslednik Petar Karadordević.
Drugi svetski rat promenio je namenu zdanja, pa se za vreme nemačke okupacije u nju uselila kantina za osoblje nemačke Uprave grada.
Nakon rata, u zgradu se useljavaju Protokol Saveznog sekretarijata za inostrane poslove Socijalisticke Federativne Republike Jugoslavije i Diplomatski klub, zbog čega je i nazvana Zgradom protokola.
U Registar spomenika kulture upisana je 1964. godine, a najveća restauracija na tom zdanju obavljena je 1987, kad je prostor adaptiran za Klub privrednika i banku.
Danas je ovo zdanje „Kuća kulture“ Fakulteta za medije i komunikacije, prostor namenjen mladim umetnicima i kulturnim dešavanjima.
Kuća kulture Fakulteta za medije i komunikacije svečano je otvorena 16. maja 2014. izložbama Tanjugovih neobjavljenih fotografija pod nazivom „Terazije kroz objektiv Tanjuga“ nastalih u periodu od 1920-tih do 1990-tih godina, kao i postavkama čiji su autori studenti i profesori tog Fakulteta.
(Tanjug)
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.