Danas je Savindan, praznik u spomen na velikog srpskog prosvetitelja i zaลกtitnika ลกkolstva Svetog Savu, oca srpske drลพavotvornosti, prvog srpskog arhiepiskopa, utemeljivaฤa srpske diplomatije, knjiลพevnosti, zakonodavstva, zdravstva.
Prva proslava Svetog Save kao ลกkolskog patrona odrลพana je 1812. u Zemunu, odakle se brzo proลกirila u sve delove srpstva. Himna Svetom Savi prvi put je izvedena 1839. u Segedinu, a za ลกkolsku slavu u kneลพevini Srbiji Savindan je proglaลกen u januaru 1840.
Najmlaฤi sin velikog ลพupana Stefana Nemanje, roฤen kao Rastko Nemanjiฤ, kao mladiฤ je 1192. otiลกao u Svetu Goru i zamonaลกio se u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon, a posle oฤeve smrti 1200, vodio je drลพavnu politiku s bratom, kraljem Stefanom Prvovenฤanim. U Nikeji je 1219. od romejskog (vizantijskog) cara Teodora I Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla I Haritopula izdejstvovao autokefalnost (samostalnost) srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za ฤije je sediลกte odredio manastir ลฝiฤu. Srpske zemlje podelio je na deset episkopija. U Raลกkoj je bilo osam episkopija – ลฝiฤa, Ras, Toplica, Moravica, Dabar, Budimlje, Hvosno i Prizren, jedna u Zeti (na Miholjskoj Prevlaci u Bokokotorskom zalivu) i jedna u Zahumlju (Ston na Peljeลกcu). Arhiepiskopija i posebno najzapadnije episkopije na Prevlaci i u Stonu bile su glavna brana agresivnom papstvu koje se uฤvrstilo na Balkanskom poluostrvu posle ฤetvrtog krstaลกkog rata od 1202. do 1204.
S putovanja po Bliskom istoku doneo je velike svetinje – delove ฤasnog krsta, deo Hristovog trnovog venca, igumansko ลพezlo koje mu je proroฤanstvom ostavio Sveti Sava Osveฤeni iz Palestine, ikonu Bogorodice Trojeruฤice, noลกenu u bojevima ispred vojske do propasti srpske srednjovekovne drลพave.
Veoma obrazovan, napisao je manastirske tipike (monaลกki ustavi) – Karejski, Hilandarski i Studeniฤki. Kapitalni znaฤaj imao je njegov prevod s grฤkog „ล este novele“ svetog cara Justinijana Velikog – koju je oฤistio od kasnijih nepravoslavnih dodataka – osnovni pravoslavni politiฤki i drลพavno-pravni dokument u kojem je objaลกnjena ideja simfonije (saglasje) crkve i drลพave. „ล esta novela“ (Zakonopravilo ili Krmฤija, od reฤi krma – upravljanje) sa srpskog je prevedena na jezike ostalih pravoslavnih naroda. Simbol simfonije je dvoglavi orao i prvi srpski dvoglavi orao predstavljao je Svetog Savu i njegovog brata svetog kralja Stefana Prvovenฤanog (sveti Simon).
U pravoslavnoj crkvi Svetog Savu nazivaju i Ravnoapostolni (ravan apostolima) i Mirotvorac, jer je 1208. u manastiru Studenica nad mrtvim oฤevim telom koje je preneo sa Svete Gore izmirio braฤu Vukana i Stefana i tako zaustavio graฤanski rat koji je pod pritiskom rimokatoliฤke crkve zapoฤeo Vukan, a diplomatskim misijama unosio je mir i meฤu balkanske narode. Njegov kult je veoma snaลพan kod svih pravoslavnih naroda Balkana i u Rusiji. U delu „ลฝivot Gospodina Nemanje“ (Sveti Simeon) opisao je oฤev ลพivot. Zajedno s njim, u junu 1198. od romejskog cara Aleksija III Anฤela izdejstvovao je hrisovulju na osnovu koje je podigao manastir Hilandar, uฤinivลกi ga centrom srpskog crkvenog i knjiลพevnog ลพivota.
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com