Na današnji dan pre 45 godina, 4. maja 1980. umro je Josip Broz Tito (88), predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) i Saveza komunista Jugoslavije (SKJ), vrhovni komandant oružanih snaga Jugoslovenske narodne armije (JNA) i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.
Tito je rođen u Kumrovcu, mestu na slovenačko-hrvatskoj granici, maja 1892. godine, a kao datum njegovog rođenja obeležavan je 25. maj, koji je bio proglašen za Dan mladosti i tokom kojeg je u Beograd, na stadion JNA dolazila štafeta koja je prehodno obilazila čitavu Jugoslaviju.
Na čelu federativne države, sačinjene od šest republika, nalazio se nepunih 35 godina, od oslobođenja zemlje nakon Drugog svetskog rata 1945. godine, pa sve do smrti.
Izveo je Jugoslaviju iz istočnog (sovjetskog) bloka i sproveo reforme, nakon kojih je razrušena i siromašna zemlja postala srednje razvijena, sa modernim obrazovnim i socijalnim sistemom.
Međutim, konfiskacija i nacionalizacija gotovo sve privatne imovine, kao i nepostojanje demokratskog sistema, slobodnih medija i slobodnih izbora, proizveli su strogu državnu i partijsku kontrolu kompletnog poratnog života, a ideološka isključivost vlasti koštala je slobode, pa i života mnoge koji nisu želeli ili umeli da se prilagode.
Bez obzira na to uživao je ogromnu popularnost u narodu, što su niži čelnici socijalističkog sistema koristili da izgrade kult ličnosti, sa nadom da će im to biti od koristi za nastavak vladavine i nakon Titove smrti.
Pokret nesvrstanih u čijem je osnivanju imao ogromnu ulogu, pojačao mu je pozicije na međunarodnoj sceni, a Jugoslaviju približio stanovnicima i tržištima zemalja iz Afrike i Azije, što je imalo pozitivan i politički i ekonomski efekat.
Kao državnik iz relativno male zemlje sa 20 miliona stanovnika, postao je nesrazmerno značajna figura svetske politike, uticajan, rado viđan i priman gost u gotovo svim svetskim centrima, od Londona i Vašingtona, do Moskve i Nju Delhija.
Samoupravni sistem u privredi, koji je uveden sredinom sedamdesetih godina prošlog veka, međutim, nije izdržao test vremena, privreda nije postala dovoljno konkurentna, niti sposobna da zaposli odgovarajući deo stanovništva.
U poslednjim godinama života, možda i bez njegovog presudnog uticaja na donošenje odluka, zaduženost zemlje je naglo porasla uz jačanje socijalnih, a kasnije i nacionalnih tenzija, što će desetak godina kasnije 1990. dovesti do krvavog raspada Jugoslavije i formiranja malih nacionalnih država, slabog uticaja i minijaturne političke snage.
Tito je umro 4. maja 1980. godine, u 15.05 časova, u Kliničkom centru u Ljubljani, nakon komplikacija posle amputacije noge i drugih nagomilanih zdravstvenih problema.
Njegovo telo je trasportovano „Plavim vozom“ do Beograda, a uz put je ispraćeno cvećem i suzama stotina hiljada građana koji su preminulog lidera, izloženog na odru u zgradi skupštine, obilazili i narednih nekoliko dana.
Sahrani Josipa Broza Tita prisustvovalo je više od 200 istaknutih ličnosti iz celog sveta, predsednika, premijera, kraljeva, vladara i lidera stranaka iz 107 zemalja. Među njima su bili i Indira Gandi, Margaret Tačer, Leonid Brežnjev i mnogi drugi.
Gotovo pola veka nakon smrti Tito je ostao kontroverzna i istorijski izuzetno interesantna ličnost. Njegov grob, kao i Muzej Jugoslavije u neposrednoj blizini svake godine obilazi hiljade ljudi iz bivše Jugoslavije.
Danas, na godišnjicu njegove smrti, Muzej Jugoslavije će raditi od 10 do 18 časova, a ulaz će za posetioce biti besplatan.
(Beta)
Pratite Krstaricu na www.krstarica.com