Benares: grad stariji od istorije (1)
Malo je verovatno da bilo gde u svetu danas postoji grad koji bi bio toliko bogat istorijom, kulturom, naukom i verskom raznolikošću kao što je to slučaj s Benaresom. Malo je gradova i u samoj Indiji koji na jednom mestu spajaju dve velike filozofije koje je ova zemlja iznedrila – hinduizam u raznim njegovim formama i budizam, a od svih najživopisniji je baš Benares, najsvetiji grad Indije. Najživopisnije i najbolje je u njega doći vozom, i usput videti Agru s Tadž Mahalom (simbol velike ljubavi mogulskog vladara šaha Džahana prema njegovoj prerano preminuloj supruzi Mumtaz, koji je sagrađen 1643. godine) i Alahabad, grad poznat po verskim svečanostima kumbha melhama. Grad se naziva još i Varanasi i Kaši (Kashi) i najstariji je "živi" grad na svetu. Ne zna se koliko je ovaj grad u stvari star, iako istoričari procenjuju da je mogao biti osnovan 1000. godine pre Hrista. Posle posete gradu krajem 19. veka Mark Tven je zapisao sledeće: "Benares je stariji nego istorija, stariji od tradicije, stariji čak i od legendi, a izgleda dva puta stariji od svega toga zajedno."
Samo ime grada na hindu jeziku označava u stvari uže područje grada koje je na severu omeđeno rekom Varana, a na jugu rekom Asi, pa odatle potiče i ime grada – Varanasi. Grad je smešten u indijskoj saveznoj državi Utar Pradeš i danas ima preko milion stanovnika, a pominje se još u drevnim upanišadskim tekstovima, gde ga Jahala upanišada opisuje kao boravište bogova i sedište bramana. Braman se ovde ne sme shvatiti u teističkom kontekstu, već je to pojam koji u filozofiji advaita vedante, koja je vekovima bila dominantna u Indiji, označava vrhovno načelo, koje je sveprisutno i sveopšte prihvaćeno.
Zbog te činjenice zasnovane u vedskim spisima smrt u Varanasiju je dobrodošla, sveta i uzvišena. Ljudi iz cele Indije dolaze da umru baš tu – u Kašiju, "gradu svetlosti", kako ga nazivaju Indijci. Smrt u Benaresu je razlog za slavlje, žalosti tu nema mesta, jer se veruje da se onaj ko tu umre nikada više ne rađa. Uz reku Gang, u Varanasiju postoje dva mesta na kojima se izvodi ritualno kremiranje – na Manikarnika gatu i na Harish Chandra gatu. Uz mesta za kremiranje mogu se sresti berberi, čiji je zadatak ritualno brijanje udovica, što simbolizuje žalost za pokojnikom. Lomače na kojima se spaljuju mrtvi u Varanasiju gore danonoćno i miris spaljenih tela meša se s mirisima bezbrojnih mirisnih štapića koji se šire iz brojnih hramova ovoga drevnog grada. Na prvi pogled grad zadivljuje i oduzima dah svima onima koji ga posete, ali to je i grad protivrečnosti, grad života i smrti, grad bogatih i siromašnih, putujućih asketa i užurbanih činovnika.
Benares je, veruju Indijci, sedište boga Šive na zemlji. Grad je zbog te činjenice svetiji i od Vrindavana, koji je prema vaišnavitima sedište boga Krišne ovde na zemlji. Zbog te verske činjenice Benares je prepun hramova; veruje se da ih tu ima preko 2.000, a kipova koji se poštuju i više od pola miliona. Grad je poznat i po šiva lingamima, koji su neka vrsta manjih spomenika podignutih u čast Šive, iako neki istoričari tvrde da oni potiču iz budističkog razdoblja i manja su forma budističkih stepenika. Benares se uz to ponosi i mnogobrojnim kipovima Ganeše, boga izobilja i plodnosti, zatim Hanumana, majmunolikog boga iz hinduističkog panteona. Jedan od najpoznatijih gradskih hramova svakako je Vishwanath Mandir, posvećen bogu Šivi, a star je koliko i sam grad. Ovaj hram je uništen tokom mogulske vladavine Indijom, a ponovno je sagrađen 1750. godine, da bi ga maharadža Radžit Sing 1853. godine spolja optočio zlatom, pa je danas uz Dasaswamedh gat najčešće odredište velikog broja hodočasnika. Benares je i grad verskih festivala. U njemu se svake godine održe čak 563 verske svetkovine.
Korisni linkovi
Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.