Izložba o venecijanskim izdavačima srpskih knjiga

BEOGRAD – Izložba „Venecijanski izdavači srpskih knjiga 1519-1824“ autora Vladimira Anđelkovića otvorena je u Narodnoj biblioteci Srbije povodom obeležavanja 500 godina od izdavanja prvih srpskih knjiga u Veneciji.

Srbi su krajem 15. veka u svojim neprestanim seobama dospeli do Venecije gde su oformili svoje novo kulturno središte i gde su između 1518. i 1824. slobodno izdavali i štampali svoje knjige.

Prvi vlasnici izdavačkih kuća i štamparija koje su objavljivale bogoslužbene knjige na srpskom jeziku bili su Božidar i Vićenco Vuković koji su radili od 1519 do 1561, Stefan Marinović koji je izdavao knjige 1861, Jakov od Kamene Reke 1865, Kotoranin Jerolim Zagurović 1569 i 1570, Jakov od Krajkova 1572, i Mlečani Antonio Rampaceto, 1597. i Bartolo i Marko Đinami koji će raditi sve do 1638.

Posle pauze duge skoro jedan vek kada su srpske knjige objavljivane ili u Rimu ili po vlaškim manastirima u Veneciji, Dimitrije Teodosije je započeo 1761. uspešnu izdavačku delatnost koju će okončati njegov sinovac Pane Teodosije 1824. objavljivanjem prvih knjiga velikih prosvetitelja Zaharija Stefanovića Orfelina, Dositeja Obradovića, Pavla Solarića…

„Ovo je jedna od poslednjih neispričanih priča iz srpske istorije. Poznato je srpsko izdavaštvo i slikarstvo u Veneciji, ali mi ovde prikazujemo literarnu scenu koja je u Veneciji napravljena 1519. godine gde su se okupljali značajni srpski intelektualci – izdavači, redaktori, urednici, recezenti, priređivači i krajem 18. veka književnici koji pripadaju prosvetiteljskom krugu“, rekao je sinoć Anđelković Tanjugu.

Na današnji dan, 1. jula, pre 500 godina izdata je prva srpska knjiga u Veneciji.

„Izdato je 200 naslova u tom periodu, prvih stotinak godina izdavane su isključivo crkvene knjige koje su širene po Srbiji. Preko tih knjiga uspostavljeni su kanoni pismenosti koji su značajni za kasniju evoluciju srpskog jezika i srpske kulture. Sve te knjige su bile osnova za izradu novih knjiga i sve se to dešava u vreme renesanse kada su veliki majstori živeli u Veneciji što se odrazilo i na dizajn srpskih knjiga“, rekao je Anđelković.

Direktor Italijanskog instituta za kulturu David Skalmani je istakao da je u Veneciji postojala velika sloboda u štampanju knjiga i kapital da se sve to izvede.

„Knjige su štampane na svim jezicima i veliki udeo čine upravo srpske knjige. Srbija je u Veneciji našla izuzetne štampare i izuzetne mogućnosti za štampanje knjiga i veliki deo srpske kulture je išao preko Venecije“, rekao je Skalmani.

Danas su srpski pisci poput Ive Andrića i drugih klasika vrlo cenjeni u Italiji, ali manje su poznati savremeni pisci, zbog čega, kako je kazao Skalmani, Italijanski institut za kulturu mnogo radi na tome da se i savremeni srpski pisci predstave italijanskim čitaocima.

Zamenik upravnika Narodne biblioteke Srbije Dragan Purešić istakao je značaj obeležavanja 500 godina od štampanja prvih srpskih knjiga u Veneciji.

„To je bilo vreme kada je Venecija bila svojevrsni centar srpske kulture što je bilo moguće pre svega zahvaljujući razvijenoj šstamparskoj i izdavačkoj delatnosti. Tada su objavljivane srpske knjige i iz Venecije se širila srpska kultura što je značajno, jer to nije moglo da se radi u otadžbini, a bilo je neophodno za održanje identiteta i kontinuiteta naroda“, rekao je Purešić.

Prve knjige srpskih izdavača objavljene u Veneciji bile su „Službenik“ Teodora i Đurađa Ljubavića, započet, a možda i dovršen 1. jula 1519, i „Službenik“ Božidara Vukovića na 240 lista srednjeg formata čije štampanje je završeno 7. jula 1519.

Na izložbi u Narodnoj biblioteci Srbije predstavljeni su artefakti koji svedoče o bogatoj istoriji Srba u Veneciji.

(Tanjug)

Pratite Krstaricu i preko mobilne aplikacije za Android i iPhone.